Drip ဒရစ္ပုလင္း

ဆရာ Drip ပုလင္းေတြအေၾကာင္း သိခ်င္လုိ႔ပါဆရာ။ ျပီးေတာ့ ဘယ္လုိအေျခအေနမွာ ဘယ္ဟာသုံးသင့္လဲဆရာ။

ဒရစ္လို႔ေခၚတာေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာထဲသြင္းေပးရတာေတြကိုေခၚတယ္။ အမ်ားဆံုးသံုးတာေတြက -
၁။ Dextrose Water = D/W ဒက္စထို႔စ္သၾကားဓါတ္ + ေရ
၂။ Dextrose Saline = D/S ဒက္စထို႔စ္သၾကားဓါတ္ + ဆားရည္
၃။ Normal Saline = N/S ဆား + ေရ
၄။ Ringer’s Lactate = R/L (ရင္ဂါလက္တိတ္) = ဓါတ္ဆားရည္
ဘယ္လိုလူကို ဘယ္ေတာ့သြင္းေပးရမလည္း ေျပာရတာကမ်ားတယ္။ R/L (ရင္ဂါလက္တိတ္) ဓါတ္ဆားရည္ဆိုရင္ ဝမ္းေလွ်ာတာ၊ အန္တာေတြကိုသာ သြင္းရတာမ်ားတယ္။ အငန္ဓါတ္နဲ႔မသင့္သူေတြကို အငန္မပါတာ၊ အခ်ိဳဓါတ္နဲ႔ မသင့္သူေတြကို အခ်ိဳမပါတာကိုလည္းၾကည့္ရတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ပုလင္းထဲမွာပါေနတာကို လိုလို႔မဟုတ္ပဲ ေသြးျပန္ေၾကာထဲကို လိုအပ္တိုင္းေဆးထိုးေပးႏိုင္ဘို႔ရာ IV line (ဒရစ္) ပုလင္းခ်ိတ္ေပးထားရတာလည္းရွိတယ္။
ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ားဆိုတာလည္းၾကည့္ရတယ္။ ကာလဝမ္းလိုျဖစ္ေနသူဆိုရင္ RL ပုလင္းေတြတလံုးျပီးတလံုး၊ ေသြးဖိအားျပန္မတတက္မခ်င္း (ေရ + ဆား ျပန္မျပည့္မခ်င္း) အမ်ားၾကီးသြင္းရတယ္။ အဲတာမ်ိဳးက ေႏွးရင္ အသက္ဆံုးပါးႏိုင္တယ္။ တခါတေလ ဘယ္ျပန္ညာျပန္တျပိဳင္တည္းသြင္းေပးရတယ္။
သြင္းတဲ့ပုလင္းထဲကို ဗီတာမင္ထိုးေဆးထည့္သြင္းရင္ေတာ့ အဲဒီဗီတာမင္ရမယ္။ ဗီတာမင္ဆိုတာ နည္းနည္းေလးနဲ႔ အျမဲလိုေနတာ။ အစားအေသာက္ေတြထဲမွာ အားလံုးပါေနတာျဖစ္တယ္။ အစာလမ္းခြဲစိတ္ထားလို႔ ပါးစပ္ကေန မစားရသူမ်ိဳးဆိုရင္ တေနကုန္သြင္းေပးရတယ္။ ျမန္လို႔၊ မ်ားလို႔မေကာင္းသူေတြလည္းရွိျပန္တယ္။ ႏွလံုး၊ အဆုပ္ အလုပ္ေကာင္းေကာင္းမလုပ္သူေတြနဲ႔ ကေလးေတြကို မ်ားမ်ားနဲ႔ ျမန္ျမန္ေပးမိရင္ ေဘးျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
လူၾကီးတေယာက္မွာ ေသြးထုထည္ ၅ လီတာ (ဒရစ္ပုလင္း ၁ဝ လံုး) ရွိတယ္။ အျမဲတမ္းအဲလိုျဖစ္ေနေအာင္ ခႏၶာကိုယ္စနစ္ကေန လုပ္ေပးေနတယ္။ ရုတ္တရက္နည္းသြားရင္ အဲတာမ်ိဳး သင့္တာတခုခုေရြးသြင္းေပးရတယ္။
ေသြးသြန္လို႔ ေသြးမရႏိုင္ေသးခင္မွာ အသက္ဆက္ဖို႔လည္းသြင္းရတယ္။ သတိထားဖို႔က ၁ ပုလင္းစာ ေသြးဆံုးရွံဳးလို႔ တပုလင္းသြင္းေပးရင္ ထုထည္ေတာ့ျပည့္မယ္။ ေသြးကက်ဲသြားမယ္။ ေအာက္စီဂ်င္ဝမွာမဟုတ္ပါ။ ေသြးလိုသူကို ေသြးပဲေပးရတယ္။ မလိုအပ္ပဲသြင္းၾကလည္း မၾကာခဏေတြ႔ရတယ္။ ပါးစပ္ကေန ေရေသာက္ႏိုင္သူ၊ သၾကားစားႏိုင္သူကို သြင္းေပးရင္ သြင္းေပးျပီး ဆီးသြားခ်င္တာသာပိုမယ္။
ေသြးျပန္ေၾကာထဲေဆးသြင္းကုသနည္းကို ၁၈၃၁ ခုႏွစ္ကတည္းက Dr Thomas Latta of Leith ကေန ကာလဝမ္းေရာဂါ ကုသဘို႔ စတင္သံုးခဲ့ပါတယ္။ ခုေခတ္မွာေတာ့ ကုသနည္းေတြမ်ားတယ္။
• Water and electrolytes ေရ၊ ဓါတ္ဆားေတြသြင္းနည္း၊
• Blood transfusion ေသြးသြင္းနည္း၊
• Medicines ေဆးသြင္းနည္း (ဥပမာ ကင္ဆာေဆး) ေတြေပးတယ္။
• Volume expanders ေသြးထုထည္မ်ားေစဘို႔ crystalloids နဲ႔ colloids ေတြသြင္းေပးတယ္။
• Blood-based products ေသြးထဲကပစၥည္းေတြခြဲထုတ္သြင္းေပးရတယ္။ ဥပမာ hemophilia ေရာဂါရွိသူကို clotting factor ေသြးခဲေစတဲ့ဖက္တာသြင္းေပးရတယ္။
• Blood substitutes ေသြးအစားထိုးသြင္းေပးနည္းဆိုတာ ေသြးအတုသြင္းေပးရတာျဖစ္တယ္။
• Buffer solutions အျဖစ္ acidosis သို႔ alkalosis ျဖစ္သူေတြကိုသြင္းေပးတယ္။
• Parenteral nutrition အစာအာဟာရျဖည့္ေပးနည္းသံုးရတယ္။
ဒရစ္သြင္းရင္ သတိထားစရာေတြကလည္းမ်ားတယ္။
• Pain ေဆးသြင္းလို႔နာတာ၊
• Infections ပိုးဝင္တာ၊
• Phlebitis ေသြးျပန္ေၾကာေရာင္တာ၊
• Infiltration / extravasation ေဆးက ေသြးျပန္ေၾကာအျပင္ဖက္ေရာက္တာ၊
• Fluid overload အရည္ထုထည္ လိုတာထက္ပိုတာ၊
• Hypothermia ကိုယ္အပူခ်ိန္က်တာ၊
• Electrolyte imbalance ဓါတ္ဆားအခ်ိဳးအစားမမွ်တာ၊
• Embolism ေသြးေၾကာထဲေသြးခဲပိတ္တာ နဲ႔ Air bubbles ေလပိတ္တာ၊
Banana bag ငွက္ေပ်ာသီးအိတ္ကို အခုေနာက္ပိုင္းအသံုးမ်ားလာတယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာထဲသြင္းေပးရတဲ့ ဗီတာမင္ေတြနဲ႔ ဓါတ္ဆားေတြပါတယ္။ တလီတာတအိတ္မွာ
Normal saline (sodium chloride 0.9%) ပံုမွတ္ဆားေရ
Thiamine ဗီတာမင္ဘီ-၁ 100 mg
Folic acid ေဖါလစ္အက္စစ္ 1 mg
Multivitamin for infusion (MVI) ဗီတာမင္အစံု 1 ampule
Magnesium sulfate မက္ဂနီဆီယမ္ ဆာလ္ဖိတ္ 3 g
အေရးေပၚလူနာဌာနဲ႔ အထူးကုသခန္းေတြမွာ သံုးရတာမ်ားတယ္။ ၾကြက္သားေတြနာေနသူေတြနဲ႔ နာတာရွည္လူနာေတြကို ေပးရတတ္တယ္။ အရက္နာက်သူေတြကို ေပးရတယ္။
လူနာအေတာ္မ်ားမ်ားက (ဒရစ္) သြင္းေပးရင္ အားျပည့္သလို စိတ္မွာမွတ္ယူတယ္။ အဲတာလည္း ကုစားနည္းတခုျဖစ္လို႔ အက်ိဳးေတာ့မယုတ္ပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ