Hepatitis B treatment (ဘီ) ပိုးေဆးေပးျခင္း

                        Hepatitis B treatment (ဘီ) ပိုးေဆးေပးျခင္း

ကြၽန္မ နာမည္ မ ႕႕႕႕႕ပါ။ အသက္ ၂၅ ႏွစ္ပါ။ ႕႕႕႕႕ တစ္ေယာက္ပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့တႏွစ္ခြဲေလာက္ကမွ ဘီပိုး႐ွိမွန္းသိခဲ့ပါတယ္။ သမားေတာ္ ႕႕႕႕႕ နဲ႔ျပၿပီး Tenvir ေဆးကို ေျခာက္လေလာက္ေသာက္ၿပီးပါၿပီ႐ွင့္။ ေသြးျပန္စစ္ေတာ့လည္း ဘီပိုး႐ွိေနတုန္းပါပဲ။ ေဆးေသာက္ၿပီး ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ဆယ္ေပါင္က်သြားပါတယ္။ သမားေတာ္က ေဆးပဲဆက္ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ထိေသာက္ရမယ္ ဘယ္အခိ်န္ထိ ဆက္ေသာက္ရမယ္ မေျပာပါဘူး။ အခု ကြၽန္မ တာဝန္က်တဲ့ရြာကိုေရာက္ေနလို႔ ေဆးျပတ္တာလည္း ေျခာက္လေက်ာ္ပါၿပီ။ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းျဖစ္လို႔ လူနာေတြဆီ ပိုးကူးမွာလည္းေၾကာက္ပါတယ္။ ဘာဆက္လုပ္ရမလဲ အၾကံေပးပါဆရာ႐ွင့္။ ေနာက္ၿပီး ဘယ္လိုအားေဆးေတြ ေသာက္လို႔ရႏိုင္မလဲ ေျပာျပေပးပါ႐ွင့္။ ကြၽန္မအနားမွာ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားေပမယ့္ အားလံုးက ဘီပိုးသမားဆို ေ႐ွာင္ၾကလို႔ ဆရာ့ဆီ အကူအညီေတာင္းရတာပါ။ ေက်းဇူးျပဳ၍ ကူညီပါဆရာ႐ွင့္ ေလးစားစြာျဖင့္။

ဆရာရွင့္ B ပိုးရိွသူ ကုသေပ်ာက္ကင္းနိုင္ပါသလား။ အကုန္အက်မ်ားပါသလားဆရာ။ မတတ္နိုင္သူေတြက အသည္းေရာဂါနဲ႔ ေသရမယ့္အခ်ိန္ထိုင္ေစာင့္ေနေနရမွာမ်ိဳးလားဆရာ။ အျခားနည္းလမ္းရိွရင္သိပါရေစ။ တနိုင္ငံလံုးက ေငြမတတ္နိုင္တဲ့ေရာဂါရွင္မ်ားအတြက္အျခားနည္းလမ္းရိွရင္သိပါရေစ။

အသည္းေရာင္ (ဘီ) ပိုးဟာ ကိုယ္ခႏၶာအရည္ေတြနဲ႔ ေသြးကေနတင့္ကူးစက္တယ္။ ေဆးထိုးအပ္ျပန္သံုးရာကေနလည္း ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ ကူးစက္ကာစ မသိသာေသးပါ။ နာတာရွည္ျဖစ္မယ္။ ဆက္ျပီးျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အသည္းေျခာက္တာနဲ႔ အသည္းကင္ဆာေတြေၾကာင့္ တႏွစ္မွာ လူေပါင္း ၆၅ဝဝဝဝ ေသဆံုးေနရတယ္။ အမ်ားစုဟာ ဝင္ေငြနည္း တိုင္းျပည္ေတြ (အာရွနဲ႔အာဖရိက) မွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ကမာၻမွာလူေပါင္း သန္း ၂၄ဝ မွာ (ဘီ) ပိုး ကူးစက္ခံထားၾကရလို႔ နာတာရွည္ အသည္းေရာင္ေရာဂါ ရွိေနၾကတယ္။ ထိေရာက္တဲ့ကုသနည္းကို လိုက္နာႏိုင္ရင္ အသက္ပိုရွည္ပါမယ္။ ကေလးတိုင္းကို ေမြးကတည္းက ကာကြယ္ေဆးထိုးေပးရပါမယ္။

(က) Acute hepatitis B ရက္တိုျဖစ္တာ
HBIG ကာကြယ္ေဆး ၃ ၾကိမ္ထိုးပါ။ ပိုးပါေလာက္တဲ့အပ္ စူးတာကေန ကူးႏိုင္တယ္လို႔ထင္ရင္ ၇ ရက္အတြင္း၊ ပိုးရွိသူနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံမိတာဆိုရင္ (၁၄) ရက္အတြင္းမွာ ကာကြယ္ေဆး ထိုးႏိုင္ရင္အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ ကူးစက္လာတဲ့ လကၡဏာရွိေနခ်ိန္မွာ ကာကြယ္ေဆးထိုးလည္းမထူးပါ။

(ခ) Chronic hepatitis B နာတာရွည္ကုသနည္း
အသည္းကို ထပ္ျပီးမပ်က္စီးေစဘို႔နဲ႔ ပိုးေတြမပြါးေစဘို႔ရည္ရြယ္တယ္။ ေဆးကို ကူးစက္မႈတက္ၾကြေနခ်ိန္မွာ ေပးတယ္။ ပိုးေတြပြါးမွာကို ေႏွးေစမယ္။ လူတိုင္းကိုေဆးမေပးပါ။ ေဆးစစ္တာေတာ့ ပံုမွန္လုပ္ေနရမယ္။ အသည္းေျခာက္ေနရင္ေတာ့ အဲဒီအတြက္ေဆးလိုမယ္။ ပိုးေသေဆးက အသည္းကို ျပန္မေကာင္းေစႏိုင္ပါ။

စမ္းသပ္နည္းေတြမွာ -
(၁) APRI – aspartate aminotransferase [AST]-to-platelet ratio index) ေသြးစစ္နည္းနဲ႔
(၂) Transient elastography (FibroScan) စကင္ေတြျဖစ္ပါတယ္။

၁၂-၃-၂ဝ၁၅ ေန႔ကထုတ္ျပန္တဲ့ WHO ရဲ့ ပထမဆံုးအသည္းေရာင္ (ဘီ) ကုသမႈလမ္းညႊန္ရွိပါတယ္။
(၁) ဘယ္သူေတြအတြက္နဲ႔ အသည္းအေျခအေနသိဘို႔ရာ ရိုးရွင္းတဲ့ အၾကီးစားလည္းမဟုတ္တဲ့ စမ္းသပ္နည္းေတြ၊
(၂) အသည္းေျခာက္ေနသူေတြအတြက္ ကုသမႈဦးစားေပးေရြးခ်ယ္စရာေတြ၊
(၃) နာတာရွည္အသည္းေရာင္ေနသူအတြက္ စိတ္ခ်ရျပီး အေကာင္းဆံုးထိေရာက္တဲ့ tenofovir (သို႔) entecavir ေဆး၊
(၄) အသည္းကင္ဆာကိုေစာေစာသိႏိုင္ေရး၊ ကုသမႈထိေရာက္ပံုသိႏိုင္ဘို႔နဲ႔ ေဆးကုတာဘယ္ေတာ့ရပ္မလည္းတို႔အတြက္  ရိုးရွင္းတဲ့ စမ္းသပ္နည္းကိုသံုးျပီး ပံုမွန္ေစာင့္ၾကည့္နည္း
(၅) အထူးလိုအပ္သူေတြ (HIV နဲ႔တြဲရွိေနသူေတြ၊ ကေလးေတြနဲ႔လူငယ္ေတြ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြ) အတြက္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားပါတယ္။

ေဆး ၂ မ်ိဳးကို တိုင္းျပည္အမ်ားစုမွာရႏိုင္ျပီး၊ ေဆးဘိုးလည္း ေဆးနာမည္ရင္းနဲ႔ဆိုရင္ တလမွာ ၅ ေဒၚလာထက္မပိုႏိုင္ပါ။ လူအမ်ားစုအတြက္ ေဆးဟာတသက္လံုးျဖစ္ပါတယ္။ အသည္းေရာင္ (ဘီ) ပိုးရွိေနသူကို ေဆးကုသတာရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြ တက္ၾကြမေနေအာင္၊ အသည္းထဲမွာ ပြါးမ်ားမလာေစေအာင္လုပ္ေပးတယ္။ ေဆးကေန အဲလိုလုပ္ေပးတဲ့ေနာက္မွာ ကိုယ့္ခုခံအားကေန ပိုးေတြကို ႏွိမ္ႏိုင္လာမယ္။ အသည္းကိုလဲ ဆက္ျပီးပ်က္စီးတာ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္မယ္။ အသည္းေျခာက္တာ၊ အသည္းကင္ဆာျဖစ္မလာေစဘူး။ အသည္းေရာင္ (ဘီ) ပိုးကူးစက္ခံရသူေတြထဲက ၉၅% မွာ သူ႔အလိုလို ေရာဂါပိုးေတြ ရွင္းသြားႏိုင္တယ္။ ေဆးမလိုပဲ ရွင္းသြားတာကို ဆိုလိုတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာေတာ့ နာတာရွည္အသည္းေရာင္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ၆ လေနလို႔မွ ပိုးကင္းရွင္းမသြားရင္ အဲလို ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ အသည္းေရာဂါျဖစ္လာမယ္ အသည္းထဲမွာ ပိုးေတြပြါးလာမယ္။ ေဆးကုသဘို႔လိုႏိုင္တယ္။ ေဆးမေပးခင္ HIV နဲ႔ Hepatitis C ရွိ-မရွိ စစ္မယ္။ Hepatitis A ကာကြယ္ေဆးလည္း ထိုးသင့္မယ္။

ေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳးေရြးခ်ယ္ျခင္း
(၁) Interferons = interferon alfa-2b and pegylated interferon alfa-2a
(၂) Nucleoside reverse transcriptase inhibitors (NRTIs) = adefovir, entecavir, lamivudine, telbivudine, and tenofovir

Interferons ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = ဖ်ား၊ ေခါင္းကိုက္၊ ဆံပင္ကြ်တ္၊ စိတ္။ Cirrhosis အသည္းေျခာက္ေနရင္ Interferons မေပးပါ။ adefovir, entecavir, lamivudine, telbivudine, and tenofovir ေတြေတာ့ေပးႏိုင္တယ္။ ေဆးေပးေပမယ့္ ျပန္ထလာတာလည္းရွိတတ္တယ္။

Tenvira = Tenofovir Disoproxil Fumarate INN 300 mg = Tenofovir Disoproxil 245 mg ေဆးကို အသက္ ၁၈ ႏွစ္အထက္ နာတာရွည္အသည္းေရာင္ (ဘီ) အတြက္ေပးတယ္။ တျခားေဆးေတြနဲ႔တြဲျပီး HIV-1 ကိုလည္းေပးတယ္။ တေန႔ ၁ ျပား၊ အစာနဲ႔ေသာက္ပါ။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = ပ်ိဳ႕-အန္၊ ဝမ္းပ်က္၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ အားယုတ္။

နာတာရွည္အသည္းေရာင္ ဘီပိုးရွိေနသူေတြ Tenofovir ေသာက္ေနရာကေန ရပ္လိုက္လည္း ရပါတယ္လို႔ ၂-၆-၂ဝ၁၅ ေန႔သတင္းကဆိုပါတယ္။ အဲဒီေဆး ၃ ႏွစ္ၾကာေသာက္ထားသူကေန ေဆးျဖတ္ၾကည့္လို႔ သိလာတဲ့အေျခအေနကို ေျပာတာျဖစ္တယ္။ အဲဒီေဆးကို ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာေပးရမလည္းေတာ့ အတိအက်သတ္မွတ္ခ်က္မရွိေသးပါ။

ကိုယ့္ဖါသာေစာင့္ေရွာက္တာလည္း အေရးၾကီးတယ္။ လုပ္ႏိုင္တဲ့အလုပ္မ်ိဳးကိုသာလုပ္ပါ။ နားလို႔ရသေလာက္နားပါ။ အစားအေသာက္မွန္ကန္ပါေစ။ ပရိုတင္းမ်ားမ်ားစားရမယ္လို႔ဆိုတာမဟုတ္ပါ။ မွ်တလံုေလာက္ဘို႔က အဓိကျဖစ္တယ္။ ေရဓါတ္မနည္းေစပါနဲ႔။ အရက္နဲ႔ မူးယစ္ေဆးမတည့္ပါ။ Acetaminophen ပါရာစီတေမာေရွာင္ပါ။ ယားရင္ Benadryl or Chlor-Trimeton ေဆးသံုးႏိုင္တယ္။ လိုအပ္ခ်ိန္မွာ အသည္းအစားထိုးရတယ္။

Hepatitis B links အသည္းေရာင္ (ဘီ) ဖတ္စရာမ်ား
1. Hepatitis A, B, C, D, E, G အသည္းေရာင္ေရာဂါမ်ား http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2010/01/hepatitis-b-c-d-e.html
2. Hepatitis and Sweating အသည္းေရာင္ (ဘီ) ေခြ်းကေန ကူးႏိုင္သည္ http://dts-medicaleducation-adult.blogspot.in/2013/04/sweat-can-transmit-viral-infections-hiv.html
3. Hepatitis B (1) အသည္းေရာင္ ဘီ ပိုး (၁) http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2009/08/hepatitis-b.html
4. Hepatitis B (2) အသည္းေရာင္ ဘီ ပိုး (၂) http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/04/hepatitis-b.html
5. Hepatitis B and breastfeeding ဘီ ပိုးရွိမိခင္ နဲ႔ ကေလးႏို႔တိုက္ျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/11/hepatitis-b-and-breastfeeding.html
6. Hepatitis B and breastfeeding အသည္းေရာင္ ဘီ ပိုးရွိသူ မိခင္ နဲ႔ ကေလးႏို႔တိုက္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/hepatitis-b-and-breastfeeding.html
7. Hepatitis B Antibody Level (ဘီ) ပိုး (အင္တီေဘာ္ဒီ) အနည္း-အမ်ား http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2014/03/hepatitis-b-antibody-level.html
8. Hepatitis B Immune Globulin အသည္းေရာင္-ဘီ (ဂလိုဗ်ဴလင္) ထိုးေဆး http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/11/hepatitis-b-immune-globulin.html
9. Hepatitis B in Myanmar ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဘီပိုးေတြ႔ရွိသူ ေလးဆခန္႔ျမင့္တက္လာ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/12/blog-post.html
10. Hepatitis B medical treatment (ဘီ) ပိုးေဆးေပးျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/05/hepatitis-b-medical-treatment.html
11. Hepatitis B Prognosis (ဘီ) ပိုး အလားအလာ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/08/hepatitis-b-prognosis.html
12. Hepatitis B vaccine ဘယ္ကေနထုတ္သလဲ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2014/03/hepatitis-b-vaccine.html
13. Hepatitis B Vaccine ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးထိုးနည္း http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/11/hepatitis-b-vaccine.html
14. Hepatitis B အသည္းေရာင္ (ဘီ) ပိုး http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/04/hepatitis-b.html
15. Hepatitis Q and A အသည္းေရာင္ျခင္း အမး-အေျဖ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/03/hepatitis-symptoms-hepatitis-hepatitis.html
16. Hepatitis အသည္းေရာင္ျခင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/03/hepatitis-symptoms-hepatitis-hepatitis.html
17. Liver blood tests အသည္းအေျခအေန သိခ်င္ရင္ ေသြးစစ္ပါ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2012/01/liver-blood-tests.html
18. Liver cancer early detection အသည္းကင္ဆာ ေစာေစာဘယ္လိုသိႏိုင္သလဲ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2014/03/liver-cancer-early-detection.html
19. Liver diseases အသည္းေရာဂါမ်ား http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/12/liver-diseases.html
20. Liver Tonics အသည္းအားေဆး http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2014/03/liver-tonics.html
21. Liver Transplant Matching Criteria အသည္းခ်င္း တူၾကရ့ဲလား http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/07/liver-transplant-matching-criteria.html
22. Liver transplant အသည္းအစားထိုးကုသျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/07/liver-transplant.html

Dr. တင့္ေဆြ