Hepatitis B Vaccine Guideline ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးထိုးနည္း
၁။ အသက္၁၂ နွစ္ေယာက္်ားေလး၊ အေဖက hepatitisB positive ရွိ။ hepatitisB vacinnne ကို ၃ ၾကိမ္ထိုးျပီး။ ၅ နွစ္အၾကာ booster dose ပါထိုးျပီးပါျပီဆရာ။ ေနာက္ထပ္booster dose အတြက္ antibody level checking လုပ္ဖို႔ လိုပါေသးလားဆရာ။
၂။ က်ေနာ့္မွာ အေရးတႀကီးေမးစရာရွိလုိ႔ပါ။ အမည္ ႕႕႕႕႕၊ အသက္ ၂၆။ Hep B ကာကြယ္ေဆးထုိးလုိ႔ရတဲ့ ထုိးနည္းေတြကုိ ေျပာျပပါဦးဆရာ။ က်ေနာ္ ခု ပထမ တစ္ႀကိမ္ကုိ ေဆးရုံးမွာ အခမဲ့ထုိးျပီးပါျပီ။ ေနာက္၂ ႀကိမ္အတြက္ အျပင္ေဆးခန္းမွာ ဝယ္ထုိးရမွာပါ။ အသိတစ္ေယာက္ေျပာတာက ေဆးရုံကထုိးတဲ့ေဆးနဲ႔ ေဆးခန္းကထုိးတဲ့ေဆးနဲ႔ company တူမွသာ effect ျဖစ္တယ္လုိ႕ေျပာပါတယ္။ အဲဒါ ဟုတ္ပါသလားဆရာ။ ေနာက္ ဒီမွာ ထုိးေပးတာက တလတႀကိမ္ႏွင့္ ဝ-၁-၂ ထုိးေပးပါတယ္တဲ့ဆရာ။ ေဆးရုံမွာ ခုထုိးတာ ေနာက္ဆုံးအႀကိမ္ျဖစ္ေနပါတယ္တဲ့ဆရာ။ အဲဒါကုိ က်ေနာ္က 0-7-21 နဲ႔ ထုိးခ်င္ပါတယ္။ အဲဒီ ထုိးနည္းက 0-1-2 ထုိးနည္းေဆးနဲ႔ မတူဘူးလုိ႔လဲ ႀကားပါတယ္ဆရာ။ 0-7-21 ထုိးနည္းက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ မထုိးႀကဘူးလုိ႔လဲ ႀကားပါတယ္။ 0-7-21 ထုိးလုိ႔အဆင္ေျပမေျပ ရွင္းျပေပးပါဆရာ။ Company Name မတူရင္ ေဆးတူ/မတူ ရွင္းျပေပးပါဆရာ။ ေဆးရုံးမွာ ထုိးေပးတဲ့ေဆးနဲ႕ အျပင္ေဆးခန္းမွာ ထုိးေပးတဲ့ေဆး အာနိသင္ တူႏုိင္/မတူနုိင္ ေျဖေပးပါဆရာ။
ဘယ္လိုလူေတြကို အသဲေရာင္ (ဘီ) ကာကြယ္ေဆးထိုးေပးသင့္သလဲ ေယဘုယ်လမ္းညႊန္ခ်က္
• ေမြးစကေလးတိုင္းနဲ႔ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ကေလးမွန္သမွ်၊
• က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြ၊
• မ်ိဳးပြြါးဆိုင္ရာျဖစ္ႏိုင္သူမ်ား အရြယ္ေရာက္သူေတြနဲ႔ လူရြယ္ေတြ၊ က်ား-က်ား အတူေနသူေတြ၊
• တအိမ္ထဲမွာ (ဘီ) ပိုးရွိေနတဲ့ မိသားစုဝင္ေတြနဲ႔ အတူေနသူေတြ၊
• သူမ်ားကေလးကို ေမြးစားသူေတြ၊ အာရွ၊ ေတာင္အေမရိက၊ အာဖရိကနဲ႔ ပစိဖိတ္ကြ်န္းေတြကို ခရီးသြားမဲ့ တျခားတိုင္းျပည္ကလူေတြ၊
• ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းလို႔ ေက်ာက္ကပ္စစ္ေနရသူေတြ၊
• ျပဳျပင္ေရးစခန္းေတြမွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကရသူေတြ၊
• ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိသူေတြ။
Engerix B (Hepatitis B Vaccine) ဘီိပုိး-ကာကြယ္ေဆးကို နည္းလမ္း ၃ မ်ိဳးနဲ႔ ထိုးႏိုင္တယ္။
(၁) ပဌမ ၁ လံုး၊ ေနာက္ ၁ လ အၾကာ ဒုတိယ ၁ လံုး၊ ေနာက္ ၅ လ (ပဌမ ေဆးထိုးျပီးေနာက္ ၆ လ) အၾကာ တတိယ ၁ လံုး။ ဒီနည္းသံုးရင္ ေဆးစထိုးျပီးေနာက္ ၇ လေနရင္ ဘီပိုးကို ကာကြယ္ႏိုင္သြားျပီ ျဖစ္တယ္။ ဝ - ၁ - ၆ လ ထိုးနည္းလို႔ ေခၚတယ္။ ဒီနည္းကို အမ်ားဆံုးသံုးတယ္။
(၂) ေဆး ၃ လံုးကို တလစီျခား ထိုးႏိုင္တယ္။ ဒီနည္းက ျမန္ျမန္ေတာ့ ကာကြယ္ႏိုင္ေပမဲ့ ၁၂ လ အၾကာမွာ စတုတၴ ၁ လံုး ထပ္ထိုးရမယ္။ ဝ -၂ -၁၂ လ နည္းလို႔ေခၚတယ္။
(၃) အေရးတၾကီး ဘီပိုးမ်ားတဲ့ေဒသေတြကို ခရီးထြက္ရမယ္ဆိုရင္ ဝ - ၇ -၂၁ ရက္ နည္းသံုးႏိုင္တယ္။ ေနာက္ ၁၂ လ အၾကာမွာ စတုတၴ ၁ လံုး ထပ္ထိုးရမယ္။
ကိုယ္သံုးတဲ့ကာကြယ္ေဆးရဲ႕ ေဆးညႊန္းကို အတိအက်လိုက္နာရမယ္။ မတူတာေလးေတြရွိတယ္။ ေဆးထိုးျပီးလို႔ တခုခု (ဖ်ားတာ) ျဖစ္ရင္ ေဆးထိုးဇယားျပင္ေပးလိမ့္မယ္။ အသက္၊ က်န္းမာေရးအေျခအေနနဲ႔ အႏၲရာယ္အေပၚ မူတည္တယ္။
IM အသားေဆးျဖစ္တယ္။ ေဆးကို အေသအျခာလႈပ္ျပီးမွထိုးပါ။ မ်က္စိနဲ႔ အေသအခ်ာၾကည့္ပါ။ နဲနဲေနာက္လာမယ္။ တျခားေဆးေတြနဲ႔ ေဆးထိုးပိုက္ တခုထဲမွာ ေရာမထိုးပါနဲ႔။ အသက္ ၁၂ ႏွစ္ကေနအထက္ 20 micrograms (1 ml) IM ထိုးပါ။ ေမြးစကေလးနဲ႔ ၁၂ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြ 10 micrograms (0.5 ml) IM ထိုးပါ။ ပခံုးေနရာမွာ မထိုးပါနဲ႔။ ကေလးငယ္ေလးေတြဆိုရင္ ေပါင္ေရွ႕-ေဘး ေနရာမွာ ထိုးႏိုင္တယ္။
HBsAg ဘီပိုးရွိတဲ့ မိခင္ကေန ေမြးတဲ့ကေလးကို ဘီ ကာကြယ္ေဆးနဲ႔အတူ Hepatitis B immunoglobulin ေဆးကိုပါ ေမြးျပီး ၁၂ နာရီအတြင္းမွာ တျပိဳင္နက္တည္းေနရာခြဲထိုးပါ။ တကယ္လို႔ ဘီပိုးဝင္တာခံရေလာက္တယ္လို႔ ယူဆရင္လဲ ကာကြယ္ေဆးနဲ႔အတူ Hepatitis B immune globulin (HBIG) ကိုပါ တခါတည္း ထိုးေပးမယ္။ ဒီေဆးက Antibodies ျဖစ္တယ္။ အၾကာၾကီးမခံဘူး။ ဒီေဆးအေၾကာင္း သပ္သပ္ေရးထားပါတယ္။
• ေဆးထုတ္လုပ္တဲ့ကုမၸဏီမတူလဲ ကာကြယ္မႈေပးပါမယ္။
• ေဆးထိုးထာျပီးေနာက္ ဘယ္ေတာ့အထိ ကာကြယ္ႏိုင္သလဲဆိုတာ အတိအက်မေျပာႏိုင္ေသးပါ။ တခ်ိဳ႕က ၅ ႏွစ္ေနရင္ Booster dose ထပ္ထိုးဘို႔ သတ္မွတ္တယ္။ ၃ လံုးျပည့္သူေတြမွာ ၁ဝဝ% ကာကြယ္ႏိုင္တယ္လို႔လဲ ယူဆတယ္။ ထပ္ထိုးစရာ မလိုေတာ့ဘူးလို႔ ယူဆတာလဲရွိတယ္။
• ေဆးေပၚစကတည္းက ယူဆခ်က္ျဖစ္တဲ့ ေဆး ၃ လံုးအျပည့္ထိုးထားရင္ ၅-၇ ႏွစ္အထိ ကာကြယ္မယ္ဆိုတာကိုလဲ မစြန္႔လႊတ္ေသးပါ။ အခုထိသိရတာက ၂၅ ႏွစ္တာကာကြယ္ႏိုင္တယ္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
• ယူေကႏိုင္ငံမွာ စဥ္တိုက္ဆက္တိုက္ကာကြယ္မႈ လိုအပ္သူေတြ ဥပမာ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြကို ၅ ႏွစ္ေနရင္ ကာကြယ္ေဆး ၁ လံုး ထပ္ထိုးေစတယ္။
• ယူအက္စ္မွာ ေနာက္ဆံုးေတြ႔ရွိခ်က္အရ (၂၂) အထိ ထပ္ထိုးဘို႔မလုိပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ