Kiss and Risks နမ္းတာကေန ဘာေရာဂါေတြရႏိုင္သလဲ
ဘီပိုးကာကြယ္ေဆး ျပည့္ေအာင္မထိုးရေသးပဲနဲ႔ ေရာဂါပိုးရွိသူနဲ႔ French kiss လုပ္မိရင္ ေရာဂါကူးႏိုင္ပါသလား သိခ်င္ပါတယ္။
ေဆးစာမေျဖခင္ အနမ္းဋီကာခ်ဲ႕ပါရေစ။ စာတပုဒ္ေရးထားတာရွိေပမဲ့ အမ်ားဖတ္စရာအေနနဲ႔ေတာ့ မတင္လိုပါ။ လွ်ာမပါဘဲ ႏႈတ္ခမ္းခ်င္းနမ္းတာကို Light Kissing ေခၚတယ္။ ႏႈတ္ခမ္းခ်င္းနမ္းတာကုိ Lip kiss လို႔ ေျပာတာမ်ားတယ္။ တရားဝင္ ေခၚၾကတာက French kiss ျဖစ္ပါတယ္။ Deep Kissing လို႔သတ္မွတ္တယ္။ အထဲထိနက္တယ္။ ဒီနမ္းနည္းမွာ တေယာက္ရဲ႕ ႏႈတ္ခမ္းနဲ႔ ေနာက္တေယာက္ရဲ႕ ႏႈတ္ခမ္း + လွ်ာနဲ႔ ထိေတြ႔မႈလုပ္ၾကတယ္။ အျပန္အလွန္သေဘာ ရွိႏိုင္တယ္။ တေျဖးေျဖးခ်င္းနဲ႔ စိတ္လိုလက္ရ ရွိလာႏိုင္တယ္။ ေပါ့ေပါ့ပါးပါးနမ္းတာနဲ႔လဲ ေရယံုနဲ႔ ဝဲ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ ထိစပ္တဲ့ေနရာမယ္ ေရာဂါမရွိသူမွာ အေပါက္အျပဲ အနာအဆာရွိမွသာ ကူးမွာပါ။ တီဘီ (သလိပ္ထဲ ပိုးေတြ႔)၊ တုပ္ေကြး၊ အေအးမိျဖစ္ေနသူက နမ္းတာမခံပါနဲ႔။ျမင္သာတဲ့ မန္းရည္လို၊ ျပည္လိုအနာရွိေနသူကို သြားမနမ္းပါနဲ႔။ ေရယံု ဗိုင္းရပ္စ္ အမ်ိဳးအား (၂)၊ အသည္းေရာင္ (ဘီ) နဲ႔ ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါေတြ ကူးႏိုင္တယ္။ သြားရည္ထဲကေန ရႏိုင္တဲ့ကူးစက္ေရာဂါေတြ ရွိတယ္။

1. Mononucleosis မိုႏိုႏူကလီယိုးဆစ္ကို Kissing disease အနမ္းေရာဂါလို႔ေခၚတယ္။ (EBV) နဲ႔ (CMV) ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကေန ကူးစက္တယ္။
2. စထြက္ပတိုေကားကပ္စ္ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ လည္ေခ်ာင္းနာေရာဂါကူးလာႏိုင္တယ္။
3. Cold sores ေခၚတဲ့ ႏႈတ္ခမ္းေရယံုဟာ Herpes Simplex Virus-1 (HSV-1) ဗိုင္းရပ္စ္ကေနကူးစက္တယ္။
4. လက္-ေျခ-ပါးစပ္ေရာဂါဆိုတာ Coxsackie virus ဗိုင္းရပ္စ္ကေနကူးတယ္။
5. HIV ပိုးဟာ သြားရည္ထဲမွာပါေနႏိုင္ေပမဲ့ အေရအတြက္နည္းလို႔ မကူးဘူးလို႔ (ကေန႔အထိ) ေျပာႏိုင္တယ္။
6. အသည္းေရာင္ (ေအ)၊ (ဘီ) နဲ႔ (စီ) ေတြကေတာ့ နမ္းလို႔ကူးတယ္လို႔ေျပာႏိုင္တဲ့ လူနာေတြေတြ႔ထားတယ္။
7. သြားဖံုးေရာင္တာကို ဗီတာမင္ (စီ) နည္းလို႔လဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။
8. Candida yeast infections မိႈပိုးဝင္ေနလို႔လဲျဖစ္ႏုိင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ပဋိဇီဝေဆး ေသာက္ေနခ်ိန္မွာ ျဖစ္တတ္တယ္။
ျပင္သစ္အနမ္းကေန အသည္းေရာင္ (ဘီ) ကူးစက္ဘို႔အခြင့္အလမ္း အလြန္နည္းပါတယ္။ (ဘီ) သာမက (စီ) နဲ႔ (ဒီ) ေတြလဲအတူတူဘဲ။ HIV ပါတယ္။ ရာႏွဳန္းျပည့္ မကူးစက္ပါလို႔ ဘယ္ဆရာဝန္ကမွ အာမမခံႏိုင္ပါ။ သီအိုရီအရေတာ့ ကူးစက္လာႏိုင္တယ္လို႔ေျပာႏိုင္တယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြဟာ လူကိုယ္က အရည္ေတြ မွန္သမွ်ထဲမွာ ေနၾကတယ္။ သြားရည္လဲပါတယ္။ ႏႈတ္ခမ္းနဲ႔ အနီးအနားမွာ အနာအဆာရွိေနရင္ေတာ့ ကူးစက္ဘို႔အခြင့္အလမ္းပိုမ်ားတယ္။
ကိုယ္ကေန တေယာက္ေယာက္ကိုနမ္းတယ္ဆိုတာ ကိုယ္နမ္းလိုက္သူကိုနမ္းဘူးသူေတြ အားလံုးကို နမ္းသလိုဘဲလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ ကိုယ္နမ္းတဲ့သူကို အရင္ လူေပါင္းဘယ္ေလာက္က နမ္းထာသလဲသိပါသလား။ အေဖၚအေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္းမသိရင္ အႏၠရာယ္နဲ႔ မကစားတာေကာင္းတယ္။ ငယ္တံုးရြယ္စဥ္မွာ French kiss ကို အေဖၚေတြ အမ်ားၾကီးနဲ႔ လုပ္ခဲ့သူဟာ ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ေရာဂါရေစဘို႔ ပိုျပီးနီးစပ္တယ္လို႔ သုေတသနတခုက ဆိုပါတယ္။ နမ္းရာကေန ကူးစက္ေရာဂါမရခ်င္ရင္ နမ္းတာကိုသာဆင္ျခင္ပါေလ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၉-၇-၂ဝ၁၄
၂၉-၇-၂ဝ၁၇

Iron supplement and Liver diseases သံဓါတ္နဲ႔ အသည္းေရာဂါ

ကြ်န္မက အိမ္ေထာင္က်တာ ၃ နွစ္ျပည့္ေတာ့မွာပါ။ ၇ လေလာက္ေနေတာ့ ကိုယ္ဝန္ရွိလို႔ ဆီးေသြးစစ္ေတာ့ B ပိုးရွိတာ ေတြ႔ရတယ္ရွင့္။ ေဆးစစ္ခ်က္ကဒီလိုျပပါတယ္။ ဆရာဝန္တေယာက္ကေတာ့ မ်ိဳးရိုးလိုက္တယ္လို႔ ေျပာတယ္ရွင့္။ ကြ်န္မရဲ႕အမကေတာ့ ေသြးစစ္တာဘာမွမေတြ႔ဘူးရွင့္။ ကြ်န္မတို႔က ညီအမနွစ္ေယာက္ပဲရွိပါတယ္ရွင့္။ ကြ်န္မ သိခ်င္တာက မ်ိဳးရိုးလိုက္တယ္ဆိုတာ ဟုတ္ပါသလား။ ကြ်န္မအခုထိေတာ့ ဘာေဆးမွမသံုးစြဲပါဘူးရွင့္။

အသည္းေရာင္ (ဘီ) ကမ်ိဳးရိုးမလိုက္ပါ။ အတူေနသူေတြ အမ်ိဳးမေတာ္လည္း ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။
ဆရာေရးထားတဲ့စာေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ အတူေနသူတိုင္း ကာကြယ္ေဆးထိုးရတယ္။ ကုသနည္းေတြလည္းပါတယ္။ အတူေနတေယာက္မွာ ပိုးရွင္ရင္ မကူးေအာင္ ဘယ္လိုေနရမလည္းပါတယ္။ ဘေလာ့ခ္မွာဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။

ဆရာမဂၤလာပါရွင့္။ စာဖတ္ျပီးပါျပီ။ သိခ်င္တာသိခြင့္ရတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ရွင့္။ အစားေသာက္ေတြက သံဓါတ္ေရွာင္ခိုင္းတယ္ဆရာ။

ဟုတ္တယ္ အသည္းမေကာင္းသူေတြ သံဓါတ္မ်ားတာ မေကာင္းပါ။

နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါ Chronic liver disease ဟာ ေသဆံုးေစတဲ့ေရာဂါေတြထဲမွာ နံပါတ္ ၁ဝ ခ်ိတ္တယ္။ Hepatitis C virus infection စီပိုးကေန ၇၅-၈ဝ% နာတာရွည္-အသည္းေရာဂါ ျဖစ္ေစတယ္။ အသည္းအစားထိုးရကလဲ သူ႔ေၾကာင့္မ်ားတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ေရးဟာ အလြန္႔အလြန္ အေရးပါတယ္။ အရက္ေရွာင္တာကေန စရမယ္။ စီပိုး ရွိေနသူမွာ Hepatitis A ေအ ေရာ Hepatitis B ဘီပါ ထပ္ဝင္လာတတ္လို႔ ကာကြယ္ေဆးေတြ ထိုးရပါမယ္။ Weight reduction ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ခ်ပါ။ Exercise ကိုယ္လက္-ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ပါ။ မတည့္တဲ့ေဆးေတြေရွာင္ပါ။

Potentially hepatotoxic medications အသည္းကို ဒုကၡေပးႏိုင္တဲ့ ေဆးေတြကေတာ့ -
• Nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAID) အမ်ားသံုး (စတီရြိဳက္) မပါတဲ့ အနာသက္သာေဆးေတြ။ Paracetamol ပါရာစီတေမာလို႔ လူသိမ်ားျပီး အေမရိကားမွာ Acetaminophen (အစီတာမိုင္ႏိုင္ဖင္) ေခၚတာကို တေန႔မွာ 2 g per day ထက္မပိုရင္ေတာ့ ကိစၥမရွိပါ။
• Antidepressants စိတ္မက်ေဆးေတြ၊
• Muscle relaxants ၾကြက္သားေပ်ာ့ေဆးေတြ၊
• Bupropion (Wellbutrin), Chlorpromazine (Thorazine), Tricyclic antidepressants စိတ္ေရာဂါေဆးေတြ၊
• Phenytoin (Dilantin), Valproic acid (Depakene) အတက္က်ေဆးေတြ၊
• Statins, Nicotinic acid (Niacin; Nicolar) အဆီေလွ်ာ့ေဆးေတြ၊
• Estrogens (အီစထိုဂ်င္) ေဆး၊ Anabolic steroids ကိုယ္ခႏၶာ သန္စြမ္းေစဘို႔သံုးတဲ့ စတီရြိဳက္ေဆးေတြ၊
• Acarbose (Precose), Pioglitazone (Actos), Sulfonylureas ဆီးခ်ိဳေဆးေတြ၊
• Antibiotics ပဋိဇီဝေဆးစာရင္းထဲမွာ Amoxicillin–clavulanate potassium (Augmentin), Erythromycin, Isoniazid (INH), Nitrofurantoin (Furadantin), Tetracycline ေဆးေတြပါတယ္။
• Antifungal agents မိႈေဆးေတြထဲမွာ Fluconazole (Diflucan), Itraconazole (Sporanox), Ketoconazole (Nizoral) ေတြပါတယ္။
• တျခားေဆးေတြကေတာ့ Etretinate (Tegison), Tamoxifen (Nolvadex), Testosterone, Halothane (Fluothane), Methotrexate (Rheumatrex), Selected Potentially Hepatotoxic Supplements, Amanita species, Asafetida, “Bush” herbal teas, Chaparral, Comfrey, Echinacea, Gentian, Germander, Jin bu huan, Kalms tablets, Mistletoe, Nicotinic acid, Pennyroyal oil, Valerian, Senna fruit extracts ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ Herbal remedies အသီး-အရြက္ စတာေတြကေနထုတ္တဲ့ (ဟာဗယ္) ေခၚတာေတြလဲ စိတ္မခ်ရတာေတြ ရွိတယ္။ Milk thistle ဆိုတာေတာ့ သံုးႏိုင္တယ္။

ထူးျခားတာကေတာ့ အသည္းနာတာရွည္ျဖစ္ေနသူေတြနဲ႔ မတည့္တာေတြထဲမွာ Iron သံဓါတ္၊ Vitamin A ဗီတာမင္ ေအ၊ တျခားဗီတာမင္ေတြ ပါေနတာျဖစ္တယ္။ သံဓါတ္ေတြ ပိုမ်ားလာေစတာမို႔ ဆင္ျခင္ရတာျဖစ္တယ္။ နဂိုကတည္းက ၃ဝ% မွာ ေသြးထဲမယ္ သံဓါတ္ေတြ မ်ားေနျပီျဖစ္တယ္။ HBV carriers ဘီပိုး သယ္ေပးေနသူမွာ Down's syndrome ဦးေႏွာက္-ေရာဂါပါ ရွိေနရင္ Hemoglobin (ဟီမိုဂလိုဘင္) မ်ားမယ္၊ Hematocrit (ဟီမတိုခရစ္) လဲမ်ားေနတယ္၊ Serum iron levels ေသြးထဲ သံဓါတ္ပါ မ်ားေနတယ္။

• Iron overload သံဓါတ္ေတြ မ်ားေနရင္ Hepatitis C စီပိုးကိုေဆးကုရာမွာ Ribavirin နဲ႔ Interferon (IFN) ေဆးေတြကို ခံႏိုင္ရည္ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
• Hepatitis B infection ဘီပိုးရွိေနသူမွာ ေသြးထဲက သံဓါတ္ဟာ > 300 ng/mL ထက္မ်ားေနရင္ ၉၃% မယ္ IFN ေဆးမတိုးတာကို ေတြ႔ရွိရတယ္။
• Hepatitis C virus ေၾကာင့္ အသည္းထိခိုက္တာျဖစ္လာရင္ Iron storage သံဓါတ္ေတြ မ်ားေနတယ္။ အေကာင္ေတြမွာ စမ္းတဲ့အခါ သံဓါတ္ေဆးေပးရင္ ေရာဂါပိုဆိုးေစတာ ေတြ႔ရေပမဲ့ လူေတြမွာ အဲလိုျဖစ္တယ္လို႔ အတိအက် မေျပာႏိုင္ဘူး။
• Hemodialysis ေသြးလဲေပးရတဲ့လူနာေတြကို သံဓါတ္ေပးတာ မထူးျခားဘူး။ Active hepatitis အသည္းေရာင္ေရာဂါ ထေနခ်ိန္ဆိုရင္ေတာ့ မေကာင္းဘူး။ သံဓါတ္ကို ေသြးေၾကာထဲ ထိုးေပးရင္ အသည္းကို မေကာင္းျဖစ္လာေစဘို႔ အခြင့္အလမ္း နဲနဲေလးပိုရွိတယ္။ ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္ ေဆးကုေနသူေတြကို ေသြးထဲက သံဓါတ္အေျခအေနကို စစ္ေနသင့္တယ္။
• Carriers of the hepatitis B virus ဘီပိုးသယ္ေဆာင္ေပးေနသူေတြမွာ တျခားသူေတြထက္ သံဓါတ္ကဲေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ လူတိုင္းလဲ မဟုတ္ျပန္ဘူး။ ကင္ဆာ-အက်ိတ္ ၾကီးေစဘို႔ သံဓါတ္ လိုတယ္လို႔ ယူဆတယ္။
• နာတာရွည္ အသည္းေဝဒနာသယ္ေတြမွာ အသည္းထဲမွာေရာ ေသြးထဲမွာပါ သံဓါတ္ ကဲေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ Hepatitis B virus (HBV) infection ဘီပိုးသယ္ေပးေနသူေတြ ျဖစ္တာေတာ့ ရွားပါးတယ္။
• Hepatitis B and C အသည္းေရာင္ ဘီပိုး နဲ႔ စီပိုး ရွိသူေတြမွာ ေသြးအားနည္းေရာဂါ ရလာတတ္တယ္။ ဒါမ်ိဳးကို Autoimmune hemolytic anemia လို႔ေခၚတယ္။ Aplastic anemia/pancytopenia ဆိုတာကေတာ့ ျဖစ္ခဲတယ္။

စားတဲ့ အစားအေသာက္ထဲမွာပါတဲ့ သံဓါတ္ေၾကာင့္ ေရာဂါဆိုးတယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထားေတာ့ မေတြ႔ေသးပါ။ ေမးတဲ့သူကို သံဓါတ္ေဆးတိုက္ဘို႔ မသင့္ပါ။ စိတ္ခ်ရေအာင္ အစားအစာကိုသာ ဂရုစိုက္စားရင္ ကေလးအတြက္ နည္းမွာလဲ မပူရပါ။ အမွန္က ကေလးအတြက္ကို သိပ္မပူရပါ။ ကေလးကိုလိုတာေတြ ေပးရလို႔ မိခင္မွာ နည္းသြားတတ္တာသာ ရွိပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္ ေနေကာင္းေအာင္လုပ္ပါမွ ကေလးအတြက္ပါ ေကာင္းေစတယ္လို႔ သေဘာထားသင့္ပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ
၆-၁ဝ-၂ဝ၁၅

PannPwint added 3 new photos.

Yesterday at 6:54am ·

ဆီးႀကိတ္ေရာဂါ
ေခြးေတာက္ရြက္ငွက္ေျပာသီးျပဳတ္
ဆီးႀကိတ္ေရာဂါအတြက္ေဆးနည္းေကာင္း

ဒီေဆးနည္းကိုေက်းဇူးေတာ္႐ွင္မံုလယ္ဆရာ
ေတာ္ႀကီးတျပည့္ကိုတိုးေလးမွ ေဒါက္တာ
ေဒၚျမင့္ျမင့္ မွကြၽန္ေတာ္ထပ္ဆင့္သိရျခင္း
ပါခင္ဗ်ာ
ငွက္ေျပာသီးဖီးႀကမ္းတစ္လံုးကို အခြံေပၚမွ
အေပါက္ေဖာက္ပါ
ေခြးေတာက္ရြက္(၇)ရြက္ပတ္ထုတ္ၿပီး
သံုးခြက္တစ္ခြက္တင္ျပဳတ္ပါ
အခံြခြါၿပီးျပဳတ္ၿပီးငွက္ေပ်ာသီးစားပါ
အရည္ကိုလည္းေသာက္ပါ
ကြၽန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္ဆီးသြားၿပီးေသာ္လည္း
ထပ္သြားခ်င္ေနတာ
ဆီးေတာ္ေတာ္နဲ႔မထြက္တာ
ဆိီးအိမ္မွာေအာင့္ေနတာ
ဆီးနဲတာ စတဲ့စတာေတြသက္သာၿပီး
ေကာင္းသြားလို႔
အခုအဘအတြက္ျပဳတ္ေပးရင္း
မိတ္ေဆြတို႔တိုက္ဆိုင္သူမ်ားရိွရင္ေပါ့ခင္ဗ်ာ
အဘဦးဆန္းေဝကိုႏွာေခါင္းပိုက္ထည့္ထားရ
လို႔ျပဳတ္ရည္ကိုဘဲထည့္ေပးၿပီးတဲ့အခါ
ဆီးသြားရတာအခ်ိန္ပိုျခားသြားၿပီး
ဆီးမ်ားမ်ားထြက္ၿပီး
ဆီးသြားရတာလြယ္သြားလို႔
ထပ္ျပဳတ္ပါဦးတဲ့ဗ်ာ
အမ်ားအတြက္မို႔
႐ွယ္ပါဗ်ာျငဳပ္သီးစားၿပီးဆီးေအာင့္ေလ့ရိွတဲ့
ဇနီးကလည္းဝမ္းသာအားရဖုန္းဆက္လာတယ္
က်န္ေနတဲ့ငွက္ေျပာသီးေဂြးေတာက္ရြက္ျပဳတ္ တစ္လံုးစားလိုက္ေတာ့
သံုးညဆက္တိုက္ဆီးသံုးႀကိမ္ ထသြားရၿပီး
အခုဆီးေအာင့္ေနတာေပ်ာက္သြားသတဲ့
ခင္ဗ်ာ
ဆီးေဆးကဆရာဝန္ခြင့္ျပဳခ်က္ပါမွေရာင္ခ်ခြင့္ရိွတာမို႔ ဒီနည္းကိုသာသံုးႀကပါလို႔မိတ္ေဆြတို႔
credit--
မ်ွေဝသူ=လူဘုန္းသစ္(ေတးေရး