Hepatitis B treatment guideline အသည္းေရာင္ (ဘီ) ကုသမႈလမ္းညႊန္

၁၂-၃-၂ဝ၁၅ ေန႔ကထုတ္ျပန္တဲ့ WHO ရဲ့ ပထမဆံုးအသည္းေရာင္ (ဘီ) ကုသမႈလမ္းညႊန္ျဖစ္ပါတယ္။ (ဘီ) ပိုးဟာ ကိုယ္ခႏၶာအရည္ေတြနဲ႔ ေသြးကေနတင့္ကူးစက္တယ္။ အသည္းေျခာက္တာနဲ႔ အသည္းကင္ဆာေတြေၾကာင့္ တႏွစ္မွာ လူေပါင္း ၆၅ဝဝဝဝ ေသဆံုးေနရတယ္။ အမ်ားစုဟာ ဝင္ေငြနည္းတိုင္းျပည္ေတြကျဖစ္တယ္။ အာရွနဲ႔အာဖရိကမွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ကမာၻမွာလူေပါင္း သန္း ၂၄ဝ မွာ (ဘီ) ပိုးကူးစက္ခံထားၾကရလို႔ နာတာရွည္ အသည္းေရာင္ေရာဂါ ရွိေနၾကတယ္။ ထိေရာက္တဲ့ကုသနည္းကို လိုက္နာႏိုင္ရင္ အသက္ပိုရွည္ပါမယ္။
လမ္းညႊန္ထဲမွာ
(၁) ဘယ္သူေတြအတြက္နဲ႔ အသည္းအေျခအေနသိဘို႔ရာ ရိုးရွင္းတဲ့ အၾကီးစားလည္းမဟုတ္တဲ့ စမ္းသပ္နည္းေတြ၊
(၂) အသည္းေျခာက္ေနသူေတြအတြက္ ကုသမႈဦးစားေပးေရြးခ်ယ္စရာေတြ၊
(၃) နာတာရွည္အသည္းေရာင္ေနသူအတြက္ စိတ္ခ်ရျပီး အေကာင္းဆံုးထိေရာက္တဲ့ tenofovir (သို႔) entecavir ေဆး၊
(၄) အသည္းကင္ဆာကိုေစာေစာသိႏိုင္ေရး၊ ကုသမႈထိေရာက္ပံုသိႏိုင္ဘို႔နဲ႔ ေဆးကုတာဘယ္ေတာ့ရပ္မလည္းတို႔အတြက္ ရိုးရွင္းတဲ့ စမ္းသပ္နည္းကိုသံုးျပီး ပံုမွန္ေစာင့္ၾကည့္နည္း
(၅) အထူးလိုအပ္သူေတြ (HIV နဲ႔တြဲရွိေနသူေတြ၊ ကေလးေတြနဲ႔လူငယ္ေတြ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြ) အတြက္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားပါတယ္။
ေဆး ၂ မ်ိဳးကို တိုင္းျပည္အမ်ားစုမွာရႏိုင္ျပီး၊ ေဆးဘိုးလည္း ေဆးနာမည္ရင္းနဲ႔ဆိုရင္ တလမွ ၅ ေဒၚလာထက္မပိုႏိုင္ပါ။ လူအမ်ားစုအတြက္ ေဆးဟာတသက္လံုးျဖစ္ပါတယ္။ ကေလးတိုင္းကို ေမြးကတည္းက ကာကြယ္ေဆးထိုးေပးရပါမယ္။ ေဆးထိုးအပ္ေတြ ျပန္သံုးရာကေနလည္း ကူးစက္ႏိုင္တယ္။
စမ္းသပ္နည္းေတြမွာ -
(၁) APRI – aspartate aminotransferase [AST]-to-platelet ratio index) ေသြးစစ္နည္းနဲ႔
(၂) Transient elastography (FibroScan) စကင္ေတြျဖစ္ပါတယ္။
Hepatitis B treatment (ဘီ) ပိုးေဆးေပးျခင္း
(က) Acute hepatitis B ရက္တိုျဖစ္တာ
HBIG ကာကြယ္ေဆး ၃ ၾကိမ္ထိုးပါ။ ပိုးပါေလာက္တဲ့အပ္ စူးတာကေန ကူးႏိုင္တယ္လို႔ထင္ရင္ ၇ ရက္အတြင္း၊ ပိုးရွိသူနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံမိတာဆိုရင္ (၁၄) ရက္အတြင္းမွာ ကာကြယ္ေဆး ထိုးႏိုင္ရင္အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ ကူးစက္လာတဲ့ လကၡဏာရွိေနခ်ိန္မွာ ကာကြယ္ေဆးထိုးလည္းမထူးပါ။ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီတဲ့အစားအေသာက္စားေသာက္ပါ။ ေရ + အရည္ေသာက္တာ မနည္းေစနဲ႔၊ အရက္ေရွာင္ပါ။
(ခ) Chronic hepatitis B နာတာရွည္ကုသနည္း
အသည္းကို ထပ္ျပီးမပ်က္စီးေစဘို႔ ရည္ရြယ္တယ္။ ပိုးေတြမပြါးေစဘို႔ရည္ရြယ္တယ္။ Antiviral medicine ေဆးကို ကူးစက္မႈတက္ၾကြေနခ်ိန္မွာေပးတယ္။ ပိုးေတြပြါးမွာကို ေႏွးေစမယ္။ လူတိုင္းကိုေဆးမေပးပါ။ ေဆးစစ္တာေတာ့ ပံုမွန္လုပ္ေနရမယ္။ Cirrhosis အသည္းေျခာက္ေနရင္ေတာ့ အဲဒီအတြက္ေဆးလိုမယ္။ ပိုးေသေဆးက အသည္းကို ျပန္မေကာင္းေစႏိုင္ပါ။
ေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳးေရြးခ်ယ္ျခင္း
(၁) Interferons = interferon alfa-2b and pegylated interferon alfa-2a
(၂) Nucleoside reverse transcriptase inhibitors (NRTIs) = adefovir, entecavir, lamivudine, telbivudine, and tenofovir
Interferons ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = ဖ်ား၊ ေခါင္းကိုက္၊ ဆံပင္ကြ်တ္၊ စိတ္။ Cirrhosis အသည္းေျခာက္ေနရင္ Interferons မေပးပါ။ But you can use adefovir, entecavir, lamivudine, telbivudine, and tenofovir ေတြေတာ့ေပးႏိုင္တယ္။ ေဆးေပးေပမယ့္ ျပန္ထလာတာလည္းရွိတတ္တယ္။
ကိုယ့္ဖါသာေစာင္ေရွာက္တာလည္း အေရးၾကီးတယ္။ လုပ္ႏိုင္တဲ့အလုပ္မ်ိဳးကိုသာလုပ္ပါ။ နားလို႔ရသေလာက္နားပါ။ အစားအေသာက္မွန္ကန္ပါေစ။ အားရွိေအာင္ ပရိုတင္းမ်ားမ်ားစားရမယ္ဆိုတာမဟုတ္ပါ။ မွ်တလံုေလာက္ဘို႔က အဓိက ျဖစ္တယ္။ ေရဓါတ္မနည္းေပါေစနဲ႔။ အရက္နဲ႔ မူးယစ္ေဆးမတည့္ပါ။
Acetaminophen (Tylenol) ပါရာစီတေမာေရွာင္ပါ။ ယားတတ္တယ္။ Benadryl or Chlor-Trimeton ေဆးသံုးႏိုင္တယ္။ Liver transplant လိုအပ္ခ်ိန္မွာ အသည္းအစားထိုးရတယ္။
Tenvira = Tenofovir Disoproxil Fumarate INN 300 mg = Tenofovir Disoproxil 245 mg ေဆးကို အသက္ ၁၈ ႏွစ္အထက္ နာတာရွည္အသည္းေရာင္ (ဘီ) အတြက္ေပးတယ္။ တျခားေဆးေတြနဲ႔တြဲျပီး HIV-1 ကိုလည္းေပးတယ္။ တေန႔ ၁ ျပား၊ အစာနဲ႔ေသာက္ပါ။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = ပ်ိဳ႕-အန္၊ ဝမ္းပ်က္၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ အားယုတ္။
Dr. တင့္ေဆြ
၁၂-၅-၂ဝ၁၅
၁၂-၅-၂ဝ၁၇