Hernia အူက်-မက် သိပါရေစ
၁။ မဂၤလာပါဆရာ႐ွင့္ ကြၽန္မရဲ႕၁၈ ႏွစ္အရြယ္႐ွိတ့ဲ ေမာင္ေလးမွာ အူက်သလုိခံစားေနရပါတယ္။ ၆ ႏွစ္ေလာက္႐ွိၿပီဆရာ။ အ့ဲဒါ ဘယ္လိုကုသလိုရႏိုင္မလဲ႐ွင့္။ ေမာင္ေလးကလည္း ေဆးခန္းျပဖို႔ မဝံ့လို႔ပါ။ သူ႔အေနနဲ႔ အူက်လို႔ အရပ္အေခၚအရ ျမံဳတယ္လို႔ေခၚတ့ဲ အိမ္ေထာင္ျပဳရင္ ကေလးမရႏိုင္တာေရာ ျဖစ္ႏိုင္လား႐ွင့္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ဆရာ႐ွင့္။
၂။ ဆရာခင္ဗ်ာ ကြ်န္ေတာ့္အသက္က (၄၄) ႏွစ္ပါ။ ေယာက္်ားပါ။ ကြ်န္ေတာ့္မွာ အူက်ေရာဂါခံစားေနရတာ ၁၆/၁၇ ႏွစ္ခန္႔ ရွိပါျပီဆရာ။ အူက်ေရာဂါအေၾကာင္း ျပည့္ျပည့္စံုစံုေလး ေက်းဇူးျပဳ၍ ေျပာျပေပးေပးပါေနာ္။ ခြဲစိတ္ကုသျပီးရင္ေရာ ျပန္ျဖစ္တတ္ပါသလား။ ခြဲျပီးရင္ေရာ ဘယ္လိုစားေသာက္ေနထိုင္သင့္ပါသလဲ။ ေသေသခ်ာခ်ာျပည့္ျပည့္စံုစံုေလး ေျဖၾကားေပးပါဆရာခင္ဗ်ာ။
၃။ ဆရာ သမီးအေဖက အသက္ ၆၅ ေလာက္႐ွိပါၿပီ။ အခုအူကြၽံတယ္လို႔ ေဆးခန္းကဆရာကေျပာပါတယ္။ ခြဲရမယ္လို႔လဲ ေျပာပါတယ္။ ခဏခဏေအာက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ အေဖကအရက္ေသာက္တက္တယ္။ အဲဒါ စိုးရိမ္ရလားဆရာ။ သမီးကလဲ အေဝးမွာဆိုေတာ့ စိုးရိမ္ေနလိုပါ။
၄။ ဆရာခင္ဗ်ား က်ေနာ့္ ကေလး လသားေလးမွာ ဆီးခုံမွာ အူက်သလုိ အသားညွစ္လွ်င္ ေဖာင္းေဖာင္းလာပါတယ္။ ဖိေပးလ်ွင္ ျပန္တက္္သြားပါတယ္ စုိးရိမ္ရပါသလား။ ဘယ္လုိကုသရပါမလဲ။ သားေလး ႕႕႕႕႕ အတြက္ကူညီပါအုံးဆရာ။
၅။ တူေလးက ငိုရင္ျဖစ္ျဖစ္ စိတ္ဆိုးရင္ျဖစ္ျဖစ္ ကပၸယ္အိတ္ေလးတစ္ဖက္က ပိုႀကီးလာပါတယ္။ အိပ္ရင္ ျပန္ေသးသြားပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ျပန္ေသးသြားရင္ေတာ့ ဆီးခံုေလးကေဖာင္းေနတတ္ပါတယ္ဆရာ။ ကေလးမိဘေတြကေတာ့ မခြဲခ်င္ႀကဘူးဆရာ။ သူ႔အလိုလိုေပ်ာက္ျပီးျပန္ျဖစ္မွာလဲစိုးႀကတယ္ဆရာ။ တခုခုဆို ဆရာ႔ကိုေမးလို႔ ျပန္ျပန္ေျဖေပးတိုင္း ေရာဂါေတြေပ်ာက္သြားသလို အားရွိလွပါတယ္ဆရာ။
၆။ က်ေနာ္မွာ hernia ရွိေနပါတယ္။ ႏုိင္ငံျခားခရီးထြက္ရမွာမုိ႔ ဆရာဝန္က အခ်ိန္မီ မက်က္မွာစုိး၍ ခြဲမေပးလုိက္ပါ။ ေရခဲကပ္၍ ေဘာင္းဘီက်ပ္က်ပ္ဝတ္ရန္ေျပာပါသည္။ အလုပ္က စားပြဲမွာ တစ္ေန႔ ၉ နာရီ ထုိင္ရပါသည္။ ႏုိဝင္ဘာ၊ ဒီဇင္ဘာ ခြင့္ျပန္မွ ခြဲရန္စီစဥ္ထားပါသည္။ ေရွ႕ႏွစ္ အိမ္ေထာင္ျပဳမည္ျဖစ္သျဖင့္ hernia က သားသမီးကိစၥကုိ ထိခုိက္ႏုိင္ မထိခုိက္ႏုိင္ သိလုိပါသည္။ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္မ်ားကုိ သိလုိပါသည္ခင္ဗ်ာ။
၇။ ကန္ေတာ့ေနာ္ဆရာ ကြ်န္တာ့ ညာဖက္အေစ့ဖက္မွာ အူက်တာျဖစ္ေနပါတယ္။ ျဖစ္ေနတာကေတာ့ ၅ နစ္ ေလာက္ ရွိပါၿပီ။ ခြဲစိတ္ဖို႔လုိပါသလား။ ခြဲစိတ္သင့္ပါသလား သိခ်င္ပါတယ္။ အလုပ္ပင္ပန္းရင္ ေတာ္ေတာ္ ၾကီးလားၿပီး နည္းနည္းေတာ့ ေအာင့္ပါတယ္ဆရာ။
၈။ ဆရာခင္ဗ်ား ကိုယ့္ကိုယ္ကို အူက်-မက် သိရေအာင္ မည္သို႔ စမ္းသပ္စစ္ေဆးႏိုင္ပါသလဲ။
အဲဒီေနရာမယ္ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြ အဓိက (၄) မ်ိဳးရွိတယ္။
1. Hernia အူက်တာ၊
2. Hydrocele မုတၲေရာဂါ၊ (စာတပုဒ္ ေရးထားပါတယ္)
3. Epididymitis က်ားအေစ့ေရာင္တာ (စာတပုဒ္ ေရးထားပါတယ္)နဲ႔
4. Varicocele (ေဗရီကိုဆီးလ္) ေသြးျပန္ေၾကာထံုးတာေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ (စာတပုဒ္ ေရးထားပါတယ္)
ေယာက္်ားတိုင္းရဲ႕ ကပ္ပယ္အိတ္ တဖက္စီထဲမယ္ ေဝွးေစ့တလံုးစီ ရွိၾကရတယ္။ အေစ့အထက္မွာ အထက္ေအာက္ တန္းေနတာကို အေၾကာလို႔ အလြယ္ေခၚတဲ့ထဲမွာ ေသြးေၾကာေတြ၊ အာရံုေၾကာနဲ႔ သုတ္ရည္ျပြန္အားလံုးက ကပ္ေနၾကျပီး လက္ေခ်ာင္းတေခ်ာင္းစာေလာက္သာ တုတ္တယ္။
ဗိုက္ထဲမွာသာေနရတဲ့ အူက ေအာက္ဆင္းျပီး ကပ္ပယ္အိတ္ထဲ က်လာတာကို (ဟာနီယာ) အူက်တာေခၚပါတယ္။ မုတ္ ေခၚ မုတၠ (ဟိုက္ဒရိုဆီးလ္) ကေတာ့ အေစ့ကို ဖံုးေနတဲ့ အိတ္ထဲက ပံုမွန္ရွိရမဲ့ ခပ္ပါးပါး အရည္ေတြ အမ်ားၾကီး ျဖစ္လာတာကို ေခၚတယ္။ အူက်တာနဲ႔ မုတ္က မနာၾကတာမွာလာတူတယ္။ အသက္အရြယ္မေရြးျဖစ္တာလဲ တူတယ္။ အေၾကာ-အေစ့ ေရာင္တယ္ဆိုတာ အေတာ္နာတယ္။ ေဝွးေစ့ရဲ႕ ေသြးျပန္ေၾကာေတြ ေဖါင္းၾကြေနတာကို (ေဗရီကိုဆီးလ္) ေခၚတယ္။ မနာဘူး။
ဒီေရာဂါေလးမ်ိဳးအျပင္ ရွားရွားပါးပါးေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ ဆင္ေျခေထာက္ပိုးေၾကာင့္ မုတ္ျဖစ္တာ၊ Hydrocele of testis အေစ့က မုတ္လိုျဖစ္တာ၊ Spermatocele သုတ္ပိုးအိတ္ျဖစ္တာ၊ Testicular torsion အေၾကာထံုးတာ၊ Testicular cancer အေစ့ ကင္ဆာ နဲ႔ TB အေစ့ တီဘီေတြ ျဖစ္တယ္။ Undescended testis ေမြးကတည္းက အေစ့ကတဖက္ျဖစ္ ႏွစ္ဘက္လံုးျဖစ္ျဖစ္ ကပ္ပယ္အိတ္ထဲမွာ မရွိတာ။ အေစ့တဖက္တည္းသာစမ္းလို႔ရရင္ ဒါျဖစ္မယ္။ ေအာက္အထိမက်ဘဲ ေပါင္ျခံမွာျဖစ္ျဖစ္ ဗိုက္ထဲျဖစ္ျဖစ္ ရွိေနမယ္။ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ေပးရတယ္။ (စာတပုဒ္ ေရးထားပါတယ္။)
အူက်တာက မတ္တပ္ရပ္ရင္ က်လာမယ္။ ေခ်ာင္းဆိုး-ႏွာေခ်ရင္-ေျပးရင္-ခုန္ရင္-အေလးအပင္မရင္-ဗိုက္ကို ညွစ္လိုက္ရင္ က်လာမယ္။ ကေလးဆို ငိုရင္စူထြက္လာမယ္။ အိပ္ေနရင္ သူ႔ဖါသာျဖစ္ျဖစ္၊ သြင္းေပးလို႔ျဖစ္ျဖစ္ ျပန္ဝင္သြားမယ္။
က်လာတဲ့ အူဆိုတာကို အေစ့ရဲ႕အေပၚမွာ၊ သီးသန္႔စမ္းလို႔ရတယ္။ မျဖစ္တဲ့ဘက္နဲ႔ ယွဥ္ၾကည့္ပါ။ ေခ်ာင္းအတုဆိုးခိုင္းရင္ က်က်လာလို႔၊ ေဖါင္းေဖါင္းလာမယ္။ လွဲအိပ္ခိုင္းတာနဲ႔ ဝင္သြားမယ္။ က်လာတဲ့ေနရာက ဗိုက္ေအာက္ပိုင္း၊ ေပါင္ျခံအထက္ ေနရာကျဖစ္တယ္။ ျပန္သြင္းေပးရင္ ထြက္လာတဲ့ေနရာဆီကို သြင္းေပးရတယ္။ အတိအက်ေျပာရင္ ကပ္ပယ္အိတ္ အထက္တည့္တည့္၊ ဆီးစပ္ကအရိုးမာမာရဲ႕ ျဖစ္တဲ့ဘက္ အထက္-ေဘး ၂ လကၼေလာက္ေနရာပါ။ က်ေနတဲ့အူကုိ ျပန္သြင္းျပီး၊ မတ္တပ္ရပ္အေနအထားမွာ အဲဒီေနရာမွာ စမ္းတဲ့သူက လက္နဲ႔ ဖိ-ပိတ္ထားရင္ ေခ်ာင္းဆိုးခိုင္းေပမဲ့ အူက က်မလာဘူး၊ ထြက္ေပါက္ကို ဖိ-ပိတ္ထားလို႔ပါ။ ဒါဆို အူက်ေရာဂါ ေသျခာျပီ။
ဗိုက္ကိုဖံုးကာေပးထားတဲ့ ၾကြက္သားလႊာက ၃-၄ ထပ္ရွိတယ္။ (ဒါရိုက္ရွင္) လားရာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတယ္။ အထက္-ေအာက္၊ တေစာင္း။ ၾကြက္သားေတြက ေပါင္ျခံထိပ္က အရြတ္ရွည္မွာလာတြယ္တာေတြက အူက်တာနဲ႔ဆိုင္တယ္။ လာတြယ္ၾကတဲ့အခါ ဂေဟဆက္သလို မဟုတ္ဘူး။ အဟေလးေတြ က်န္ေနတယ္။ အဲဒီေနရာေလးေတြက အေပါက္လို ျဖစ္ေနလို႔ အားနည္းခ်က္ပဲ။ ဗိုက္ကို တင္းတာညွစ္တာလုပ္တဲ့အခါ ဗိုက္ထဲရွိတာေတြဟာ အေပါက္ ေနရာေတြကေန ထြက္ဘို႔ ၾကိဳးစားပါတယ္။ ထြက္လာႏိုင္ရင္ ဟာနီယာျဖစ္ျပီေပါ့။ ေခၚေတာ့သာ အူက်တယ္လို႔ အလြယ္ေခၚတာ၊ ဗိုက္ထဲက အနီးအနားက ထြက္လို႔ရတာေတြ ထြက္မွာပဲ။
က်လာတယ္ဆိုတာ အူသပ္သပ္က်တာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ၾကြက္သားေတြရဲ႕အတြင္းမွာ ဗိုက္တျပင္လံုးကိုဖံုးေနတဲ့ အလႊာပါးပါးေလး ရွိေသးတယ္။ အဲဒီအလႊာက ထြက္မဲ့ေနရာကေန တေျဖးေျဖးခ်င္း စူစူထြက္လာတာမို႔ အိတ္ကေလး ျဖစ္ျပီး၊ အိတ္ထဲမွာသာ အူသိမ္၊ အူေျမႇးေတြလဲ ကပ္ပါေနမယ္။ ညာဘက္မွာျဖစ္ရင္ အူအတက္ဆိုတာလည္း ပါႏိုင္တယ္။ ခြဲစိတ္တဲ့အခါ အဲဒီအိတ္ပါးပါေလးကို ရွာတတ္ရတာကပညာ။ ခြဲထုတ္ယူရတာကပညာ။
(ဟာနီယာ) ဆိုတာ ေယာက္်ားေတြ မွာသာျဖစ္တယ္ ထင္ၾကတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြလည္းျဖစ္တယ္။ နည္းပါတယ္။ ေယာက္်ားေတြကို ခြဲေပးဘူးတာ မေရတြက္ႏိုင္ေပမဲ့ အမ်ိဳးသမီး ၂ ေယာက္သာ ခြဲေပးရဘူးတယ္။ သူတို႔မွာ ကပ္ပယ္အိတ္ မဟုတ္ဘဲ မ-အဂၤါ ႏႈတ္ခမ္းသားထဲကို က်လာတယ္။ သိပ္လဲမၾကီးလွဘူး။
(၁) အခုထိေရးခဲ့တာက အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ ေပါင္ျခံမွာျဖစ္တယ္။ Inguinal hernia ေခၚတယ္။
(၂) ေပါင္ထိပ္မွာျဖစ္ရင္ Femoral hernia ေခၚျပီး၊ ဒီအမ်ိဳးအစားက အမ်ိဳးသမီးေတြ ပိုျဖစ္တယ္။
(၃) ကေလးငိုရင္ ခ်က္မွာ စူထြက္လာတာကို Umbilical hernia ေခၚတယ္။ ကေလးကိုတခါတည္း နာမည္ေပးတယ္။ ခ်က္ေဖါင္းလို႔။ ကေလးမွာအဲလိုျဖစ္တိုင္းေတာ့ မခြဲရပါ။ ကေလးအသက္ ၁-၂ ႏွစ္အထိ ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္တယ္။ အငိုသက္သာလာရင္၊ ၾကြက္သားအားေကာင္းလာရင္ အလိုလိုျပန္ပိတ္မယ္။ ၂ ႏွစ္ေက်ာ္လို႔ မေပ်ာက္ေသးရင္ေတာ့ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္သင့္တယ္။
(၄) ဗိုက္ခြဲထားတဲ့ ခ်ဳပ္ရိုးေနရာကေန စူထြက္တာကို Incision hernia ေခၚတယ္။
(၅) ဗိုက္နဲ႔ ရင္ေခါင္းကို ပိုင္းျခားထားေပးတဲ့ ၾကြက္သားၾကီးမွာျဖစ္ရင္ Diaphragmatic hernia ေခၚတယ္။ Acid Reflux အူက်တာ မဟုတ္တဲ့ (ဟာနီယာ) စာတပုဒ္ထဲမွာ ေရးထားပါတယ္။
ဘာလို႔ အူက်တာလဲ။ ဗိုက္ဖံုးၾကြက္သားအားနည္းေနသူ၊ ဗိုက္ကို တင္းအားျဖစ္ေစမွာေတြ လုပ္တာမ်ားလို႔ျဖစ္တယ္။ မျဖစ္ေစခ်င္သူေတြ ဒါမ်ိဳး ဆင္ျခင္ရမယ္။ အေျပး-အခုန္၊ အေလးမ၊ အတက္-အဆင္း။ ဒါ့ေၾကာင့္ အားကစားသမား ေရာဂါလို႔ ထင္ရတယ္။ အမွန္က အဲလိုေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ခႏၶာေဗဒက (ပါဖက္) ဆိုရင္ မျဖစ္ပါဘူး။
(ဟာနီယာ) ေသျခာရင္ ခြဲရမွာပါ။ မခြဲဘဲ ယာယီသက္သာေအာင္ လုပ္တာမ်ိဳးေတာ့ရွိတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြ၊ အခြဲ မခံသင့္ေသးသူေတြ ဥပမာ ဆီးခ်ိဳ၊ ႏွလံုးေရာဂါရွိေနသူေတြအတြက္သာ ညႊန္းပါတယ္။ Hernia Belt ခါးပတ္တမ်ိဳး ပတ္ထားရတယ္။ အခ်ိန္ေရြးျပီးခြဲႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ အသက္အေတာ္ၾကီးမွခြဲတယ္။ သတိထားဘို႔ေတာ့ရွိတယ္။ ၾကာေလေလ ၾကီးေလေလျဖစ္မယ္။ အေနရခက္မယ္။ စိတ္ထဲမွာ ငါ့မွာဒီေရာဂါရွိေနတယ္လို႔ ကသိကေအာင့္ ခံစားေနရႏိုင္တယ္။
ကေလးေတြမွာအူက်တာ အျဖစ္မနည္းပါ။ ငိုတိုင္းစူထြက္လာမယ္။ အထက္မွာေရးထားသလို ေအးေအးေဆးေဆး ခြဲလို႔ရပါတယ္။ ကေလးေတြမွာ အူက်တာနဲ႔အတူ တြဲျဖစ္တာရွိသလားစစ္ရမယ္။ မုတ္နဲ႔တြဲႏိုင္တယ္။ အေစ့ ေအာက္မက်တာနဲ႔ တြဲႏိုင္တယ္။ သိထားဘို႔က အူက်တာကို ေဆးထိုးေဆးစာတာနဲ႔ မေပ်ာက္ပါ။
ဘယ္ေတာ့ခြဲမလည္း။ အေရးေပၚမျဖစ္လို႔ကေတာ့ ဘယ္ေတာ့ခြဲခြဲရပါတယ္။ ေက်ာင္းမထားခင္ခြဲဘို႔စဥ္းစားႏိုင္တယ္။ လူၾကီးေတြ အလုပ္အားခ်ိန္်မွခြဲလို႔ရတယ္။ ရုတ္တရက္ နာလာတာကေတာ့ အေရးေပၚ။ ျပန္မဝင္ႏိုင္ပဲက်ေနတဲ့ အူကေခါက္ေနလို႔။ အူက ေရာင္-နာ-ပိတ္တာ ျဖစ္လာတယ္။ Strangulated Hernia ေန႔ေန႔-ညည အေရးေပၚ ခြဲရလိမ့္မယ္။ အေရးေပၚျဖစ္တာနဲ႔ အိပ္ယာမွာ လဲလိုက္ပါ။ အူက်တဲ့ ေနရာေပၚမွာ ေရခဲတင္ပါ။ ေရခဲကို ပလပ္စတစ္အိတ္မွာ ထည့္ျပီး တင္ပါ။ လိုေသးရင္ ကုတင္ေျခရင္းပိုင္းကို ျမႇင့္ထားပါ။ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ နားလိုက္ပါ။ အစာအမာ မစားနဲ႔အံုး။ ၁-၂ နာရီအတြင္း ျပန္ဝင္ရမယ္။ ကိုယ့္ဖါသာ ျပန္သြင္းၾကည့္ပါ။ သြင္းတဲ့အခါမွာ ကပ္ပယ္အိတ္ကေန အထက္၊ ေနာက္၊ ေဘးဘက္ဆီ ဦးတည္ပါ။ ဝင္သြားပါလိမ့္မယ္။ ၂-၃ နာရီမွ မဝင္ရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ ဆရာဝန္က ျငိမ္ေဆး၊ အိ္ပ္ေဆးထိုးေပးမယ္။ သြင္းၾကည့္မယ္။ ဆရာဝန္မွသြင္းမရရင္ ညဥ့္နက္သန္းေကာင္ဆိုလည္း ခြဲရမယ္။ ႏိုင္ငံျခားေရာက္ေနလည္း ခြဲရပါလိမ့္မယ္။
ခြဲစိတ္တာက ထမင္းစားေရေသာက္ ေျပာရမေလာက္ပါ။ ဆရာဝန္မ်ား ခြဲတာစိတ္တာ လက္ေတြ႔သင္ရင္ ပန္းငံုတာကေန စၾကရတယ္။ ဒိေနာက္မွာ မုတ္ခြဲတာ။ ဒိေနာက္မွာ (ဟာနီယာ) ခြဲရတယ္။ အေတြ႔အၾကံဳေတာ့ လိုတယ္။ တခါတေလ ခြဲရင္းနဲ႔ အိတ္ ရွာမေတြ႔ရင္ ေတာအုပ္ထဲ လမ္းေပ်ာက္သူလဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ ခြဲျပီးမွ ျပန္ျဖစ္သူေတြလည္း ရွိတတ္တယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြအတြက္ေတာ့ နည္းနည္း ပိုလုပ္ေပးရတာမ်ိဳးရွိတယ္။ ဖါေထးရတာမ်ိဳး။ ဇရာက ဆရာဝန္ေတြကို ပိုဒုကၡေပးပါတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
၁။ မဂၤလာပါဆရာ႐ွင့္ ကြၽန္မရဲ႕၁၈ ႏွစ္အရြယ္႐ွိတ့ဲ ေမာင္ေလးမွာ အူက်သလုိခံစားေနရပါတယ္။ ၆ ႏွစ္ေလာက္႐ွိၿပီဆရာ။ အ့ဲဒါ ဘယ္လိုကုသလိုရႏိုင္မလဲ႐ွင့္။ ေမာင္ေလးကလည္း ေဆးခန္းျပဖို႔ မဝံ့လို႔ပါ။ သူ႔အေနနဲ႔ အူက်လို႔ အရပ္အေခၚအရ ျမံဳတယ္လို႔ေခၚတ့ဲ အိမ္ေထာင္ျပဳရင္ ကေလးမရႏိုင္တာေရာ ျဖစ္ႏိုင္လား႐ွင့္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ဆရာ႐ွင့္။
၂။ ဆရာခင္ဗ်ာ ကြ်န္ေတာ့္အသက္က (၄၄) ႏွစ္ပါ။ ေယာက္်ားပါ။ ကြ်န္ေတာ့္မွာ အူက်ေရာဂါခံစားေနရတာ ၁၆/၁၇ ႏွစ္ခန္႔ ရွိပါျပီဆရာ။ အူက်ေရာဂါအေၾကာင္း ျပည့္ျပည့္စံုစံုေလး ေက်းဇူးျပဳ၍ ေျပာျပေပးေပးပါေနာ္။ ခြဲစိတ္ကုသျပီးရင္ေရာ ျပန္ျဖစ္တတ္ပါသလား။ ခြဲျပီးရင္ေရာ ဘယ္လိုစားေသာက္ေနထိုင္သင့္ပါသလဲ။ ေသေသခ်ာခ်ာျပည့္ျပည့္စံုစံုေလး ေျဖၾကားေပးပါဆရာခင္ဗ်ာ။
၃။ ဆရာ သမီးအေဖက အသက္ ၆၅ ေလာက္႐ွိပါၿပီ။ အခုအူကြၽံတယ္လို႔ ေဆးခန္းကဆရာကေျပာပါတယ္။ ခြဲရမယ္လို႔လဲ ေျပာပါတယ္။ ခဏခဏေအာက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ အေဖကအရက္ေသာက္တက္တယ္။ အဲဒါ စိုးရိမ္ရလားဆရာ။ သမီးကလဲ အေဝးမွာဆိုေတာ့ စိုးရိမ္ေနလိုပါ။
၄။ ဆရာခင္ဗ်ား က်ေနာ့္ ကေလး လသားေလးမွာ ဆီးခုံမွာ အူက်သလုိ အသားညွစ္လွ်င္ ေဖာင္းေဖာင္းလာပါတယ္။ ဖိေပးလ်ွင္ ျပန္တက္္သြားပါတယ္ စုိးရိမ္ရပါသလား။ ဘယ္လုိကုသရပါမလဲ။ သားေလး ႕႕႕႕႕ အတြက္ကူညီပါအုံးဆရာ။
၅။ တူေလးက ငိုရင္ျဖစ္ျဖစ္ စိတ္ဆိုးရင္ျဖစ္ျဖစ္ ကပၸယ္အိတ္ေလးတစ္ဖက္က ပိုႀကီးလာပါတယ္။ အိပ္ရင္ ျပန္ေသးသြားပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ျပန္ေသးသြားရင္ေတာ့ ဆီးခံုေလးကေဖာင္းေနတတ္ပါတယ္ဆရာ။ ကေလးမိဘေတြကေတာ့ မခြဲခ်င္ႀကဘူးဆရာ။ သူ႔အလိုလိုေပ်ာက္ျပီးျပန္ျဖစ္မွာလဲစိုးႀကတယ္ဆရာ။ တခုခုဆို ဆရာ႔ကိုေမးလို႔ ျပန္ျပန္ေျဖေပးတိုင္း ေရာဂါေတြေပ်ာက္သြားသလို အားရွိလွပါတယ္ဆရာ။
၆။ က်ေနာ္မွာ hernia ရွိေနပါတယ္။ ႏုိင္ငံျခားခရီးထြက္ရမွာမုိ႔ ဆရာဝန္က အခ်ိန္မီ မက်က္မွာစုိး၍ ခြဲမေပးလုိက္ပါ။ ေရခဲကပ္၍ ေဘာင္းဘီက်ပ္က်ပ္ဝတ္ရန္ေျပာပါသည္။ အလုပ္က စားပြဲမွာ တစ္ေန႔ ၉ နာရီ ထုိင္ရပါသည္။ ႏုိဝင္ဘာ၊ ဒီဇင္ဘာ ခြင့္ျပန္မွ ခြဲရန္စီစဥ္ထားပါသည္။ ေရွ႕ႏွစ္ အိမ္ေထာင္ျပဳမည္ျဖစ္သျဖင့္ hernia က သားသမီးကိစၥကုိ ထိခုိက္ႏုိင္ မထိခုိက္ႏုိင္ သိလုိပါသည္။ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္မ်ားကုိ သိလုိပါသည္ခင္ဗ်ာ။
၇။ ကန္ေတာ့ေနာ္ဆရာ ကြ်န္တာ့ ညာဖက္အေစ့ဖက္မွာ အူက်တာျဖစ္ေနပါတယ္။ ျဖစ္ေနတာကေတာ့ ၅ နစ္ ေလာက္ ရွိပါၿပီ။ ခြဲစိတ္ဖို႔လုိပါသလား။ ခြဲစိတ္သင့္ပါသလား သိခ်င္ပါတယ္။ အလုပ္ပင္ပန္းရင္ ေတာ္ေတာ္ ၾကီးလားၿပီး နည္းနည္းေတာ့ ေအာင့္ပါတယ္ဆရာ။
၈။ ဆရာခင္ဗ်ား ကိုယ့္ကိုယ္ကို အူက်-မက် သိရေအာင္ မည္သို႔ စမ္းသပ္စစ္ေဆးႏိုင္ပါသလဲ။
အဲဒီေနရာမယ္ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြ အဓိက (၄) မ်ိဳးရွိတယ္။
1. Hernia အူက်တာ၊
2. Hydrocele မုတၲေရာဂါ၊ (စာတပုဒ္ ေရးထားပါတယ္)
3. Epididymitis က်ားအေစ့ေရာင္တာ (စာတပုဒ္ ေရးထားပါတယ္)နဲ႔
4. Varicocele (ေဗရီကိုဆီးလ္) ေသြးျပန္ေၾကာထံုးတာေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ (စာတပုဒ္ ေရးထားပါတယ္)
ေယာက္်ားတိုင္းရဲ႕ ကပ္ပယ္အိတ္ တဖက္စီထဲမယ္ ေဝွးေစ့တလံုးစီ ရွိၾကရတယ္။ အေစ့အထက္မွာ အထက္ေအာက္ တန္းေနတာကို အေၾကာလို႔ အလြယ္ေခၚတဲ့ထဲမွာ ေသြးေၾကာေတြ၊ အာရံုေၾကာနဲ႔ သုတ္ရည္ျပြန္အားလံုးက ကပ္ေနၾကျပီး လက္ေခ်ာင္းတေခ်ာင္းစာေလာက္သာ တုတ္တယ္။
ဗိုက္ထဲမွာသာေနရတဲ့ အူက ေအာက္ဆင္းျပီး ကပ္ပယ္အိတ္ထဲ က်လာတာကို (ဟာနီယာ) အူက်တာေခၚပါတယ္။ မုတ္ ေခၚ မုတၠ (ဟိုက္ဒရိုဆီးလ္) ကေတာ့ အေစ့ကို ဖံုးေနတဲ့ အိတ္ထဲက ပံုမွန္ရွိရမဲ့ ခပ္ပါးပါး အရည္ေတြ အမ်ားၾကီး ျဖစ္လာတာကို ေခၚတယ္။ အူက်တာနဲ႔ မုတ္က မနာၾကတာမွာလာတူတယ္။ အသက္အရြယ္မေရြးျဖစ္တာလဲ တူတယ္။ အေၾကာ-အေစ့ ေရာင္တယ္ဆိုတာ အေတာ္နာတယ္။ ေဝွးေစ့ရဲ႕ ေသြးျပန္ေၾကာေတြ ေဖါင္းၾကြေနတာကို (ေဗရီကိုဆီးလ္) ေခၚတယ္။ မနာဘူး။
ဒီေရာဂါေလးမ်ိဳးအျပင္ ရွားရွားပါးပါးေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ ဆင္ေျခေထာက္ပိုးေၾကာင့္ မုတ္ျဖစ္တာ၊ Hydrocele of testis အေစ့က မုတ္လိုျဖစ္တာ၊ Spermatocele သုတ္ပိုးအိတ္ျဖစ္တာ၊ Testicular torsion အေၾကာထံုးတာ၊ Testicular cancer အေစ့ ကင္ဆာ နဲ႔ TB အေစ့ တီဘီေတြ ျဖစ္တယ္။ Undescended testis ေမြးကတည္းက အေစ့ကတဖက္ျဖစ္ ႏွစ္ဘက္လံုးျဖစ္ျဖစ္ ကပ္ပယ္အိတ္ထဲမွာ မရွိတာ။ အေစ့တဖက္တည္းသာစမ္းလို႔ရရင္ ဒါျဖစ္မယ္။ ေအာက္အထိမက်ဘဲ ေပါင္ျခံမွာျဖစ္ျဖစ္ ဗိုက္ထဲျဖစ္ျဖစ္ ရွိေနမယ္။ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ေပးရတယ္။ (စာတပုဒ္ ေရးထားပါတယ္။)
အူက်တာက မတ္တပ္ရပ္ရင္ က်လာမယ္။ ေခ်ာင္းဆိုး-ႏွာေခ်ရင္-ေျပးရင္-ခုန္ရင္-အေလးအပင္မရင္-ဗိုက္ကို ညွစ္လိုက္ရင္ က်လာမယ္။ ကေလးဆို ငိုရင္စူထြက္လာမယ္။ အိပ္ေနရင္ သူ႔ဖါသာျဖစ္ျဖစ္၊ သြင္းေပးလို႔ျဖစ္ျဖစ္ ျပန္ဝင္သြားမယ္။
က်လာတဲ့ အူဆိုတာကို အေစ့ရဲ႕အေပၚမွာ၊ သီးသန္႔စမ္းလို႔ရတယ္။ မျဖစ္တဲ့ဘက္နဲ႔ ယွဥ္ၾကည့္ပါ။ ေခ်ာင္းအတုဆိုးခိုင္းရင္ က်က်လာလို႔၊ ေဖါင္းေဖါင္းလာမယ္။ လွဲအိပ္ခိုင္းတာနဲ႔ ဝင္သြားမယ္။ က်လာတဲ့ေနရာက ဗိုက္ေအာက္ပိုင္း၊ ေပါင္ျခံအထက္ ေနရာကျဖစ္တယ္။ ျပန္သြင္းေပးရင္ ထြက္လာတဲ့ေနရာဆီကို သြင္းေပးရတယ္။ အတိအက်ေျပာရင္ ကပ္ပယ္အိတ္ အထက္တည့္တည့္၊ ဆီးစပ္ကအရိုးမာမာရဲ႕ ျဖစ္တဲ့ဘက္ အထက္-ေဘး ၂ လကၼေလာက္ေနရာပါ။ က်ေနတဲ့အူကုိ ျပန္သြင္းျပီး၊ မတ္တပ္ရပ္အေနအထားမွာ အဲဒီေနရာမွာ စမ္းတဲ့သူက လက္နဲ႔ ဖိ-ပိတ္ထားရင္ ေခ်ာင္းဆိုးခိုင္းေပမဲ့ အူက က်မလာဘူး၊ ထြက္ေပါက္ကို ဖိ-ပိတ္ထားလို႔ပါ။ ဒါဆို အူက်ေရာဂါ ေသျခာျပီ။
ဗိုက္ကိုဖံုးကာေပးထားတဲ့ ၾကြက္သားလႊာက ၃-၄ ထပ္ရွိတယ္။ (ဒါရိုက္ရွင္) လားရာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတယ္။ အထက္-ေအာက္၊ တေစာင္း။ ၾကြက္သားေတြက ေပါင္ျခံထိပ္က အရြတ္ရွည္မွာလာတြယ္တာေတြက အူက်တာနဲ႔ဆိုင္တယ္။ လာတြယ္ၾကတဲ့အခါ ဂေဟဆက္သလို မဟုတ္ဘူး။ အဟေလးေတြ က်န္ေနတယ္။ အဲဒီေနရာေလးေတြက အေပါက္လို ျဖစ္ေနလို႔ အားနည္းခ်က္ပဲ။ ဗိုက္ကို တင္းတာညွစ္တာလုပ္တဲ့အခါ ဗိုက္ထဲရွိတာေတြဟာ အေပါက္ ေနရာေတြကေန ထြက္ဘို႔ ၾကိဳးစားပါတယ္။ ထြက္လာႏိုင္ရင္ ဟာနီယာျဖစ္ျပီေပါ့။ ေခၚေတာ့သာ အူက်တယ္လို႔ အလြယ္ေခၚတာ၊ ဗိုက္ထဲက အနီးအနားက ထြက္လို႔ရတာေတြ ထြက္မွာပဲ။
က်လာတယ္ဆိုတာ အူသပ္သပ္က်တာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ၾကြက္သားေတြရဲ႕အတြင္းမွာ ဗိုက္တျပင္လံုးကိုဖံုးေနတဲ့ အလႊာပါးပါးေလး ရွိေသးတယ္။ အဲဒီအလႊာက ထြက္မဲ့ေနရာကေန တေျဖးေျဖးခ်င္း စူစူထြက္လာတာမို႔ အိတ္ကေလး ျဖစ္ျပီး၊ အိတ္ထဲမွာသာ အူသိမ္၊ အူေျမႇးေတြလဲ ကပ္ပါေနမယ္။ ညာဘက္မွာျဖစ္ရင္ အူအတက္ဆိုတာလည္း ပါႏိုင္တယ္။ ခြဲစိတ္တဲ့အခါ အဲဒီအိတ္ပါးပါေလးကို ရွာတတ္ရတာကပညာ။ ခြဲထုတ္ယူရတာကပညာ။
(ဟာနီယာ) ဆိုတာ ေယာက္်ားေတြ မွာသာျဖစ္တယ္ ထင္ၾကတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြလည္းျဖစ္တယ္။ နည္းပါတယ္။ ေယာက္်ားေတြကို ခြဲေပးဘူးတာ မေရတြက္ႏိုင္ေပမဲ့ အမ်ိဳးသမီး ၂ ေယာက္သာ ခြဲေပးရဘူးတယ္။ သူတို႔မွာ ကပ္ပယ္အိတ္ မဟုတ္ဘဲ မ-အဂၤါ ႏႈတ္ခမ္းသားထဲကို က်လာတယ္။ သိပ္လဲမၾကီးလွဘူး။
(၁) အခုထိေရးခဲ့တာက အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ ေပါင္ျခံမွာျဖစ္တယ္။ Inguinal hernia ေခၚတယ္။
(၂) ေပါင္ထိပ္မွာျဖစ္ရင္ Femoral hernia ေခၚျပီး၊ ဒီအမ်ိဳးအစားက အမ်ိဳးသမီးေတြ ပိုျဖစ္တယ္။
(၃) ကေလးငိုရင္ ခ်က္မွာ စူထြက္လာတာကို Umbilical hernia ေခၚတယ္။ ကေလးကိုတခါတည္း နာမည္ေပးတယ္။ ခ်က္ေဖါင္းလို႔။ ကေလးမွာအဲလိုျဖစ္တိုင္းေတာ့ မခြဲရပါ။ ကေလးအသက္ ၁-၂ ႏွစ္အထိ ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္တယ္။ အငိုသက္သာလာရင္၊ ၾကြက္သားအားေကာင္းလာရင္ အလိုလိုျပန္ပိတ္မယ္။ ၂ ႏွစ္ေက်ာ္လို႔ မေပ်ာက္ေသးရင္ေတာ့ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္သင့္တယ္။
(၄) ဗိုက္ခြဲထားတဲ့ ခ်ဳပ္ရိုးေနရာကေန စူထြက္တာကို Incision hernia ေခၚတယ္။
(၅) ဗိုက္နဲ႔ ရင္ေခါင္းကို ပိုင္းျခားထားေပးတဲ့ ၾကြက္သားၾကီးမွာျဖစ္ရင္ Diaphragmatic hernia ေခၚတယ္။ Acid Reflux အူက်တာ မဟုတ္တဲ့ (ဟာနီယာ) စာတပုဒ္ထဲမွာ ေရးထားပါတယ္။
ဘာလို႔ အူက်တာလဲ။ ဗိုက္ဖံုးၾကြက္သားအားနည္းေနသူ၊ ဗိုက္ကို တင္းအားျဖစ္ေစမွာေတြ လုပ္တာမ်ားလို႔ျဖစ္တယ္။ မျဖစ္ေစခ်င္သူေတြ ဒါမ်ိဳး ဆင္ျခင္ရမယ္။ အေျပး-အခုန္၊ အေလးမ၊ အတက္-အဆင္း။ ဒါ့ေၾကာင့္ အားကစားသမား ေရာဂါလို႔ ထင္ရတယ္။ အမွန္က အဲလိုေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ခႏၶာေဗဒက (ပါဖက္) ဆိုရင္ မျဖစ္ပါဘူး။
(ဟာနီယာ) ေသျခာရင္ ခြဲရမွာပါ။ မခြဲဘဲ ယာယီသက္သာေအာင္ လုပ္တာမ်ိဳးေတာ့ရွိတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြ၊ အခြဲ မခံသင့္ေသးသူေတြ ဥပမာ ဆီးခ်ိဳ၊ ႏွလံုးေရာဂါရွိေနသူေတြအတြက္သာ ညႊန္းပါတယ္။ Hernia Belt ခါးပတ္တမ်ိဳး ပတ္ထားရတယ္။ အခ်ိန္ေရြးျပီးခြဲႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ အသက္အေတာ္ၾကီးမွခြဲတယ္။ သတိထားဘို႔ေတာ့ရွိတယ္။ ၾကာေလေလ ၾကီးေလေလျဖစ္မယ္။ အေနရခက္မယ္။ စိတ္ထဲမွာ ငါ့မွာဒီေရာဂါရွိေနတယ္လို႔ ကသိကေအာင့္ ခံစားေနရႏိုင္တယ္။
ကေလးေတြမွာအူက်တာ အျဖစ္မနည္းပါ။ ငိုတိုင္းစူထြက္လာမယ္။ အထက္မွာေရးထားသလို ေအးေအးေဆးေဆး ခြဲလို႔ရပါတယ္။ ကေလးေတြမွာ အူက်တာနဲ႔အတူ တြဲျဖစ္တာရွိသလားစစ္ရမယ္။ မုတ္နဲ႔တြဲႏိုင္တယ္။ အေစ့ ေအာက္မက်တာနဲ႔ တြဲႏိုင္တယ္။ သိထားဘို႔က အူက်တာကို ေဆးထိုးေဆးစာတာနဲ႔ မေပ်ာက္ပါ။
ဘယ္ေတာ့ခြဲမလည္း။ အေရးေပၚမျဖစ္လို႔ကေတာ့ ဘယ္ေတာ့ခြဲခြဲရပါတယ္။ ေက်ာင္းမထားခင္ခြဲဘို႔စဥ္းစားႏိုင္တယ္။ လူၾကီးေတြ အလုပ္အားခ်ိန္်မွခြဲလို႔ရတယ္။ ရုတ္တရက္ နာလာတာကေတာ့ အေရးေပၚ။ ျပန္မဝင္ႏိုင္ပဲက်ေနတဲ့ အူကေခါက္ေနလို႔။ အူက ေရာင္-နာ-ပိတ္တာ ျဖစ္လာတယ္။ Strangulated Hernia ေန႔ေန႔-ညည အေရးေပၚ ခြဲရလိမ့္မယ္။ အေရးေပၚျဖစ္တာနဲ႔ အိပ္ယာမွာ လဲလိုက္ပါ။ အူက်တဲ့ ေနရာေပၚမွာ ေရခဲတင္ပါ။ ေရခဲကို ပလပ္စတစ္အိတ္မွာ ထည့္ျပီး တင္ပါ။ လိုေသးရင္ ကုတင္ေျခရင္းပိုင္းကို ျမႇင့္ထားပါ။ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ နားလိုက္ပါ။ အစာအမာ မစားနဲ႔အံုး။ ၁-၂ နာရီအတြင္း ျပန္ဝင္ရမယ္။ ကိုယ့္ဖါသာ ျပန္သြင္းၾကည့္ပါ။ သြင္းတဲ့အခါမွာ ကပ္ပယ္အိတ္ကေန အထက္၊ ေနာက္၊ ေဘးဘက္ဆီ ဦးတည္ပါ။ ဝင္သြားပါလိမ့္မယ္။ ၂-၃ နာရီမွ မဝင္ရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ ဆရာဝန္က ျငိမ္ေဆး၊ အိ္ပ္ေဆးထိုးေပးမယ္။ သြင္းၾကည့္မယ္။ ဆရာဝန္မွသြင္းမရရင္ ညဥ့္နက္သန္းေကာင္ဆိုလည္း ခြဲရမယ္။ ႏိုင္ငံျခားေရာက္ေနလည္း ခြဲရပါလိမ့္မယ္။
ခြဲစိတ္တာက ထမင္းစားေရေသာက္ ေျပာရမေလာက္ပါ။ ဆရာဝန္မ်ား ခြဲတာစိတ္တာ လက္ေတြ႔သင္ရင္ ပန္းငံုတာကေန စၾကရတယ္။ ဒိေနာက္မွာ မုတ္ခြဲတာ။ ဒိေနာက္မွာ (ဟာနီယာ) ခြဲရတယ္။ အေတြ႔အၾကံဳေတာ့ လိုတယ္။ တခါတေလ ခြဲရင္းနဲ႔ အိတ္ ရွာမေတြ႔ရင္ ေတာအုပ္ထဲ လမ္းေပ်ာက္သူလဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ ခြဲျပီးမွ ျပန္ျဖစ္သူေတြလည္း ရွိတတ္တယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြအတြက္ေတာ့ နည္းနည္း ပိုလုပ္ေပးရတာမ်ိဳးရွိတယ္။ ဖါေထးရတာမ်ိဳး။ ဇရာက ဆရာဝန္ေတြကို ပိုဒုကၡေပးပါတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
No comments:
Post a Comment