How to live with Hepatitis B (ဘီ) ပိုးရွိသူနဲ႔ အတူေနရျခင္း
၁။ အခန္းတူ သူငယ္ခ်င္းမွာ B ပိုး႐ွိပါတယ္။ ထမင္းအဝိုင္းထဲစားလို႔ ကူႏိုင္လာဆရာ။ ဥပမာ ဟင္ခ်ိဳးတဇြန္းပဲ အတူေသာက္လို႔ ကူးႏိုင္လားဆရာ။
၂။ B ပိုးႏွင့္ဆိုင္ေသာ ေဆာင္ရန္၊ ေ႐ွာင္ရန္ႏွင့္ ေရာဂါအေၾကာင္းသိခ်င္ပါတယ္႐ွင္။ ကိုယ့္ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ဘီပိုး႐ွိတယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုေနထိုင္ရမည္ႏွင့္ ထိုသူအားေဘးဖယ္ထားခ်င္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ မည္သို႔ ျပဳမူရမည္နည္း။ ေက်းဇူးျပဳ၍ ေျဖၾကားေပးပါ႐ွင့္။ ကြၽန္မတို႔နဲ႔ အလုပ္လုပ္ေနသူမွာ B ပိုး႐ွိေနတဲ့အတြက္ဘယ္လိုလုပ္သင့္ပါသလဲ။ ရံုးလုပ္ငန္းပိုင္းမွာပါ။ သူက သိပ္မၾကာေသးခင္က အျခားနယ္မွ ေျပာင္းလာတာပါ။ သူနဲ႔စကားေျပာျဖစ္ရင္း ဘာေၾကာင့္ ေနျပည္ေတာ္တြင္မလုပ္ဘဲ ကြၽန္မတို႔ဆီလာလာရတာလဲ ေမးေတာ့ ရံုးက B ပိုး႐ွိတာသိလို႔ အေဝးပို႔တာပါတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ခု ကြၽန္မတို႔ အလုပ္ကိုယ္တူတူလုပ္ေနရပါတယ္။ ေရာဂါကူးမခံခ်င္ပါဘူး။ သူ႔ကိုယ္လည္းမခ်န္ထားခ်င္ပါဘူး ဘယ္လို လုပ္ရမလဲဆိုတာ နည္းလမ္းေလးေပးပါအံုး႐ွင့္ ကြၽန္မ B ပိုးကာကြယ္ေဆးကိုယ္ သံုးႀကိမ္ထိုးၿပီးပါၿပီ safe ျဖစ္ရဲ႕လားဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္႐ွင့္ လမ္းၫြန္ေပးပါအံုး႐ွင့္။
၃။ ဆရာ က်ေတာ့အသက္ ၃၁ ႏွစ္ပါ။ အိမ္ေထာင္ရိွပါတယ္။ က်ေတာ့မွာ အသည္းေရာင္ အသားဝါ B ပိုးရိွပါတယ္။ ကေလးယူလို႔ ရ-မရ ေျဖေပးေစရွင္ပါတယ္။
၄။ ၂၈ႏွစ္/Male/နယ္ကပါဆရာ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃ ႏွစ္ေလာက္က ေသြးလွဴခ်င္လို႔ ေသြးစစ္ၾကည့္တဲ့အခါ ကြ်န္ေတာ္မွာ HBV ဘီပိုးေတြ႔ရတယ္။ ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ကိုယ္ Lamivudine, 1bd ၆ လစားျပီးေတာ့ ဆက္မစားေတာ့ဘူးဆရာ။ ေသြးလည္းထပ္မစစ္ၾကည့္ဘူး။ ျပႆနာက ကြ်န္ေတာ့မွာ အရမ္းခ်စ္ရတဲ့ ခ်စ္သူတစ္ေယာက္ရွိတယ္။ (တစ္ႏွစ္ေလာက္ၾကာရင္ လက္ထပ္မွာပါ) ရွိေနတယ္ဆရာ။ သူကေတာ့ Regular Blood Donar ပါဆရာ။
၅။ B ပိုးက ေရတဖန္ခြက္ထဲေသာက္ျခင္းျဖင့္ ကူးစက္နိုင္ပါသလား။
၆။ ကြ်န္မမွာ ဘီပိုး ရွိတယ္ဆရာ။ ပိုက္ဆံကလည္းမတတ္ႏုိင္ေတာ့ ဆရာဝန္စစ္ခိုင္းသမွ်လည္း မစစ္ႏုိင္ဘူးဆရာ။ ဘယ္လို ေနထိုင္ စားေသာက္ကုသရမယ္ဆိုတာ ေျပာေပးပါလားဆရာ။ ကုသလို႔လည္း ေပ်ာက္ပါသလားဆရာ။ ကြ်န္မက စာသင္တဲ့ ဆရာမတစ္ေယာက္ပါဆရာ။ ကေလးေတြေကာ ကူးစက္ႏုိင္ပါသလား။
(ဘီ) ပိုး ဘယ္လိုကူးသလဲ
၁။ ပိုးပါေနတဲ့ အပ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ေဆးထိုးအပ္၊ တက္တူးထိုးအပ္၊ အပ္စုိက္ကုအပ္၊ အလွအပကြင္းတပ္တဲ့အပ္၊ နားေဖါက္တဲ့အပ္၊ မူးယစ္ေဆးထိုးတဲ့အပ္၊
၂။ လိင္။ ပိုးရွိသူ ေယာက်္ား-မိန္မကေန လိင္ဆက္ဆံရာမွာ အကာအကြယ္ မသံုးရင္။
၃။ မိခင္ကေန ကေလး။ ခြဲေမြးေမြး၊ ရိုးရိုးေမြေမြး မထူးပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ေသြးစစ္ရင္ hepatitis B surface antigen (HBsAg) အႏုတ္ျပေနရမယ္။ HBsAg test positive ျဖစ္ေနရင္ သူကေနေမြးလာတဲ့ကေလးကို ကာကြယ္ေဆး ၂ မ်ိဳးလံုး ၁၂ နာရီအတြင္း ထိုးပါ။ ကာကြယ္ေဆးရိုးရိုးကို ေမြးေမြးခ်င္း + ၁ လ + ၆ လမွာ စုစုေပါင္း (၃) ခါထိုးပါ။ ကေလးကို အသက္ ၉-၁၈ လရွိရင္ antibody test အေပါင္းျပေနမယ္။ တကယ္လို႔ အႏုတ္သာျပေနေသးရင္ စတုတၳအၾကိမ္ ကာကြယ္ေဆးထိုးပါ။
၄။ လက္ပြန္းတတည္းေနျခင္း။ ေသြး ဒါမွမဟုတ္ ခႏၶာကိုယ္ကထြက္တဲ့အရည္နဲ႔ ထိေတြ႔မိသူေတြကိုလဲ ကူးႏိုင္တယ္။ အနာအဆာနဲ႔ မ်က္လံုးထဲဝင္ရာကေနသာကူးမယ္။ သြားတိုက္တံ၊ အေမႊးရိတ္ဓါး၊ လက္သည္းညွပ္ေတြ မွ်သံုးရင္လဲကူးႏိုင္တယ္။
၅။ ေဆးရံု-ေဆးခန္း-ဓါတ္ခြဲခန္း။
(ဘီ) ပုိးရွိေနတာက ျပန္ေပ်ာက္မွာလား
လူၾကီးဆိုရင္ ေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ ၉ဝ% ေပ်ာက္မယ္။ ၁ဝ% က နာတာရွည္အသဲေရာင္ျဖစ္မယ္။ ကေလးေတြမွာ ဆိုးတယ္။ ၄ဝ% ေပ်ာက္မယ္။ ၆ဝ% နာတာရွည္အသဲေရာင္ျဖစ္မယ္။ အသက္ ၁ ႏွစ္ဝန္းက်င္ကေလးေတြ ၁ဝ% သာ ေပ်ာက္မယ္။ ၉ဝ% နာတာရွည္အသဲေရာင္ျဖစ္မယ္။
ရက္တိုနဲ႔ နာတာရွည္ဆိုတာဘာလဲ
(ဘီ) ပိုးနဲ႔ထိေတြ႔မိျပီးေနာက္ ၆ လအတြင္းမွာျဖစ္တာက ရက္တို။ ဒိေနာက္ျပန္ျပီး သက္သာလာမယ္။ ၆ လေနာက္မွာ ေသြးစစ္လို႔ (HBsAg+) ျဖစ္ေနရင္ နာတာရွည္လို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္တယ္။ ျပန္မေပ်ာက္ေတာ့ပါ။
(ဘီ) ပိုးက သူမ်ားကိုမကူးေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ
အတူေနသူေတြေတြအားလံုး (ဇနီး၊ ခင္ပြန္းအပါအဝင္) Hepatitis B vaccine ကာကြယ္ေဆးထိုးပါ။ (၃) ခါထိုးရမယ္။ တသက္စာ ကာကြယ္ေပးမယ္။ ဒါ့အျပင္ စူးရွႏိုင္တာေတြမွန္သမွ် မထိခိုက္ေအာင္ ဂရုစိုက္ပါ။ ျဖစ္တာနဲ႔ ပတ္တီးစီးျပီး ဖံုးအုပ္ထားပါ။ အဲလိုအရာေတြနဲ႔ မွ်ေဝမသံုးပါနဲ႔။ ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ရင္ခ်င္းအပ္တာနဲ႔ မကူးပါ။ ပိုးရွိသူက ခ်က္ေကြ်းတာ စားလို႔လဲ မကူးပါ။
ေနမေကာင္းတိုင္း (ဘီ) ပိုးရက္တိုျဖစ္ပါသလား
အမ်ားအားျဖင့္ (ဘီ) ပိုးဝင္တာကို မသိလိုက္ဘူး။ ေနမေကာင္းမျဖစ္ဘူး။ တခ်ိဳ႕မွာ ခံစားရမွာေတြကေတာ့ ဖ်ားမယ္၊ အားယုတ္မယ္၊ အဆစ္ေတြ အသားေတြနာမယ္၊ အစားပ်က္မယ္၊ တုပ္ေကြးနဲ႔တူတယ္။ ရွားရွားပါးပါးျဖစ္တာေတြကေတာ့ ပ်ိဳ႕အန္မယ္၊ အသားဝါျဖစ္မယ္။ ဝမ္းပ်က္မယ္။
ရက္တိုအဆင့္ျပီးသြားတာကို ဘယ္လိုသိမလဲ
ေသြးစစ္ရင္ (HBsAb+) ေတြ႔မယ္ Antibodies ခုခံအား (အင္တီေဘ္ဒီ) ေတြရွိေနျပီ။ ေနာက္ထပ္ (ဘီ) ပိုး လာမကူးေတာ့သလို သူမ်ားကိုလဲ မကူးေစဘူး။
နာတာရွည္ျဖစ္ျပီလို႔ ဘယ္လိုသိႏိုင္မလဲ
၆ လေက်ာ္အထိ ပိုးေတြ႔ေနရင္ နာတာရွည္။ ေဆးစစ္ရေတာ့မယ္။ အသဲကုဆရာဝန္နဲ႔ ၆ လ၊ ဒါမွမဟုတ္ ၁ ႏွစ္တခါ ျပေနရမယ္။ လူအမ်ားစုဟာ က်န္းမာျပီး လူေကာင္းလိုေနႏိုင္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ကေနေကာင္းေနေပမဲ့ သူမ်ားကို ကူးေစမွာကို သိထားျပီး ေရွာင္က်ဥ္စရာမွန္သမွ် ေရွာင္က်ဥ္ရမယ္။
ဘယ္စမ္းသပ္နည္းေတြနဲ႔ ေစာင့္ၾကည္ေနမွာလဲ
Hepatitis B blood panel, Liver function tests (ALT), Hepatitis B e-Antigen (HBeAg), Hepatitis B e-Antibody (HBeAb), Ultrasound and imaging နဲ႔ လိုအပ္သူေတြကို Liver biopsy ေတြလုပ္မယ္။ လိုအပ္လာရင္ ေဆးကုမယ္။
နာတာရွည္ျဖစ္တာ ေပ်ာက္သြားႏိုင္သလား
အခုထိေတာ့ ေပ်ာက္ေဆး မရွိေသးပါ။ ဒါေပမဲ့ နာတာရွည္သမားေတြမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြကို ေႏွးေစေအာင္ ေဆးေတြက လုပ္ေပးႏိုင္ျပီ။ ပိုးေတြ နည္းေလေလ အသဲကိုထိခိုက္မွာ နည္းေလေလျဖစ္တယ္။ ကံေကာင္းရင္ ဗိုင္းရပ္ေတြကို လံုးဝ ထိန္းႏိုင္တယ္။ ရွားေတာ့ရွားတယ္။ သုေတသနေတြအရ အလားအလာေကာင္းေတြရွိတယ္။
ဘယ္ေဆးေတြကို တရားဝင္အသိအမွတ္ျပဳထားပါသလဲ
- Interferon Alpha (Intron A) ထိုးေဆး။ ၁၉၉၁ ကတည္းကသံုးတယ္။ တပါတ္မွာ အၾကိမ္မ်ားစြာ၊ ၆ လ၊ ၁ ႏွစ္ၾကာထိုးတယ္။ ဒိထက္ပိုခ်င္လဲပိုမယ္။ flu-like symptoms, depression, and headaches ေတြ ခံစားရႏိုင္တယ္။
- Pegylated Interferon (Pegasys) ထိုးေဆး။ ၂ဝဝ၅ မွာ စသံုးတယ္။ တပါတ္ ၁ ခါထိုးတယ္။ ၆ လ၊ ၁ ႏွစ္ ၾကာ ထိုးတယ္။ flu-like symptoms and depression ေတြ ခံစားရႏိုင္တယ္။
- Lamivudine (Epivir-HBV, Zeffix, or Heptodin) ေသာက္ေဆး။ ၁၉၉၈ ကစသံုးတယ္။ တေန႔ ၁ လံုး။ ၁ ႏွစ္ၾကာ ေသာက္ရမယ္။
- Adefovir Dipivoxil (Hepsera) ေသာက္ေဆး။ ၂ဝဝ၂ ကစသံုးတယ္။ တေန႔ ၁ လံုး။ ၁ ႏွစ္ၾကာေသာက္ရမယ္။ Entecavir (Baraclude) ေသာက္ေဆး။ ၂ဝဝ၅ ကစသံုးတယ္။ တေန႔ ၁ လံုး။ ၁ ႏွစ္ၾကာေသာက္ရမယ္။
- Telbivudine (Tyzeka, Sebivo) ေသာက္ေဆး။ ၂ဝဝ၈ ကစသံုးတယ္။ တေန႔ ၁ လံုး။ ၁ ႏွစ္ၾကာေသာက္ရမယ္။
(ဘီ) ပိုးေတြ႔တိုင္း ေဆးေသာက္ရမွာလား။ မဟုတ္ပါ။ နာတာရွည္သမားေတြက ဘာေတြကိုေရွာင္ရမလဲ။ အရက္လံုးဝမေသာက္ပါနဲ႔။ ေဆးလိပ္ျဖတ္ပါ။ ေဆးေသာက္စရာမွန္သမွ် ဟာဗယ္ေဆးေတြအပါအဝင္ ဆရာဝန္ကို ျပျပီးမွသာ ေသာက္ပါ။ အစားအေသာက္ လံုေလာက္မွ်တေအာင္စားေသာက္ပါ။ ေသြးလွဴလို႔မရပါ။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနလို႔ (ဘီ) ပိုးစစ္ရမလား။ ကိုယ္ေဆာင္မွန္သမွ် စစ္ပါ။ ေမြးလာမဲ့ကေလးကို ကူးဘို႔ အခြင့္အလမ္း ၉၅% ရွိတယ္။ ကေလးကို ေမြးေမြးခ်င္း (၁) Hepatitis B vaccine ကာကြယ္ေဆး နဲ႔ (၂) Hepatitis B Immune Globulin (HBIG) ကာကြယ္ေဆးတမ်ိဳးပါ ထိုးရမယ္။ ကေလးကို ႏို႔တိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ အက်ိဳးနဲ႔ အျပစ္မွာ အက်ိဳးကပိုသာတယ္။
ဖခင္မွာ ဘီပိုးရွိေနေပမဲ့ အထက္ကနည္းေတြကိုလိုက္နာရင္ ဇနီးကိုမကူးေစပါ။ ကေလးယူရင္လဲ ကေလးကို ေမြးကတည္းက (ဘီ) ကာကြယ္ေဆး မပ်က္မကြက္ထိုးျပီး အထက္ကနည္းေတြအတိုင္း လိုက္နာပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁။ အခန္းတူ သူငယ္ခ်င္းမွာ B ပိုး႐ွိပါတယ္။ ထမင္းအဝိုင္းထဲစားလို႔ ကူႏိုင္လာဆရာ။ ဥပမာ ဟင္ခ်ိဳးတဇြန္းပဲ အတူေသာက္လို႔ ကူးႏိုင္လားဆရာ။
၂။ B ပိုးႏွင့္ဆိုင္ေသာ ေဆာင္ရန္၊ ေ႐ွာင္ရန္ႏွင့္ ေရာဂါအေၾကာင္းသိခ်င္ပါတယ္႐ွင္။ ကိုယ့္ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ဘီပိုး႐ွိတယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုေနထိုင္ရမည္ႏွင့္ ထိုသူအားေဘးဖယ္ထားခ်င္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ မည္သို႔ ျပဳမူရမည္နည္း။ ေက်းဇူးျပဳ၍ ေျဖၾကားေပးပါ႐ွင့္။ ကြၽန္မတို႔နဲ႔ အလုပ္လုပ္ေနသူမွာ B ပိုး႐ွိေနတဲ့အတြက္ဘယ္လိုလုပ္သင့္ပါသလဲ။ ရံုးလုပ္ငန္းပိုင္းမွာပါ။ သူက သိပ္မၾကာေသးခင္က အျခားနယ္မွ ေျပာင္းလာတာပါ။ သူနဲ႔စကားေျပာျဖစ္ရင္း ဘာေၾကာင့္ ေနျပည္ေတာ္တြင္မလုပ္ဘဲ ကြၽန္မတို႔ဆီလာလာရတာလဲ ေမးေတာ့ ရံုးက B ပိုး႐ွိတာသိလို႔ အေဝးပို႔တာပါတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ခု ကြၽန္မတို႔ အလုပ္ကိုယ္တူတူလုပ္ေနရပါတယ္။ ေရာဂါကူးမခံခ်င္ပါဘူး။ သူ႔ကိုယ္လည္းမခ်န္ထားခ်င္ပါဘူး ဘယ္လို လုပ္ရမလဲဆိုတာ နည္းလမ္းေလးေပးပါအံုး႐ွင့္ ကြၽန္မ B ပိုးကာကြယ္ေဆးကိုယ္ သံုးႀကိမ္ထိုးၿပီးပါၿပီ safe ျဖစ္ရဲ႕လားဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္႐ွင့္ လမ္းၫြန္ေပးပါအံုး႐ွင့္။
၃။ ဆရာ က်ေတာ့အသက္ ၃၁ ႏွစ္ပါ။ အိမ္ေထာင္ရိွပါတယ္။ က်ေတာ့မွာ အသည္းေရာင္ အသားဝါ B ပိုးရိွပါတယ္။ ကေလးယူလို႔ ရ-မရ ေျဖေပးေစရွင္ပါတယ္။
၄။ ၂၈ႏွစ္/Male/နယ္ကပါဆရာ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃ ႏွစ္ေလာက္က ေသြးလွဴခ်င္လို႔ ေသြးစစ္ၾကည့္တဲ့အခါ ကြ်န္ေတာ္မွာ HBV ဘီပိုးေတြ႔ရတယ္။ ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ကိုယ္ Lamivudine, 1bd ၆ လစားျပီးေတာ့ ဆက္မစားေတာ့ဘူးဆရာ။ ေသြးလည္းထပ္မစစ္ၾကည့္ဘူး။ ျပႆနာက ကြ်န္ေတာ့မွာ အရမ္းခ်စ္ရတဲ့ ခ်စ္သူတစ္ေယာက္ရွိတယ္။ (တစ္ႏွစ္ေလာက္ၾကာရင္ လက္ထပ္မွာပါ) ရွိေနတယ္ဆရာ။ သူကေတာ့ Regular Blood Donar ပါဆရာ။
၅။ B ပိုးက ေရတဖန္ခြက္ထဲေသာက္ျခင္းျဖင့္ ကူးစက္နိုင္ပါသလား။
၆။ ကြ်န္မမွာ ဘီပိုး ရွိတယ္ဆရာ။ ပိုက္ဆံကလည္းမတတ္ႏုိင္ေတာ့ ဆရာဝန္စစ္ခိုင္းသမွ်လည္း မစစ္ႏုိင္ဘူးဆရာ။ ဘယ္လို ေနထိုင္ စားေသာက္ကုသရမယ္ဆိုတာ ေျပာေပးပါလားဆရာ။ ကုသလို႔လည္း ေပ်ာက္ပါသလားဆရာ။ ကြ်န္မက စာသင္တဲ့ ဆရာမတစ္ေယာက္ပါဆရာ။ ကေလးေတြေကာ ကူးစက္ႏုိင္ပါသလား။
(ဘီ) ပိုး ဘယ္လိုကူးသလဲ
၁။ ပိုးပါေနတဲ့ အပ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ေဆးထိုးအပ္၊ တက္တူးထိုးအပ္၊ အပ္စုိက္ကုအပ္၊ အလွအပကြင္းတပ္တဲ့အပ္၊ နားေဖါက္တဲ့အပ္၊ မူးယစ္ေဆးထိုးတဲ့အပ္၊
၂။ လိင္။ ပိုးရွိသူ ေယာက်္ား-မိန္မကေန လိင္ဆက္ဆံရာမွာ အကာအကြယ္ မသံုးရင္။
၃။ မိခင္ကေန ကေလး။ ခြဲေမြးေမြး၊ ရိုးရိုးေမြေမြး မထူးပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ေသြးစစ္ရင္ hepatitis B surface antigen (HBsAg) အႏုတ္ျပေနရမယ္။ HBsAg test positive ျဖစ္ေနရင္ သူကေနေမြးလာတဲ့ကေလးကို ကာကြယ္ေဆး ၂ မ်ိဳးလံုး ၁၂ နာရီအတြင္း ထိုးပါ။ ကာကြယ္ေဆးရိုးရိုးကို ေမြးေမြးခ်င္း + ၁ လ + ၆ လမွာ စုစုေပါင္း (၃) ခါထိုးပါ။ ကေလးကို အသက္ ၉-၁၈ လရွိရင္ antibody test အေပါင္းျပေနမယ္။ တကယ္လို႔ အႏုတ္သာျပေနေသးရင္ စတုတၳအၾကိမ္ ကာကြယ္ေဆးထိုးပါ။
၄။ လက္ပြန္းတတည္းေနျခင္း။ ေသြး ဒါမွမဟုတ္ ခႏၶာကိုယ္ကထြက္တဲ့အရည္နဲ႔ ထိေတြ႔မိသူေတြကိုလဲ ကူးႏိုင္တယ္။ အနာအဆာနဲ႔ မ်က္လံုးထဲဝင္ရာကေနသာကူးမယ္။ သြားတိုက္တံ၊ အေမႊးရိတ္ဓါး၊ လက္သည္းညွပ္ေတြ မွ်သံုးရင္လဲကူးႏိုင္တယ္။
၅။ ေဆးရံု-ေဆးခန္း-ဓါတ္ခြဲခန္း။
(ဘီ) ပုိးရွိေနတာက ျပန္ေပ်ာက္မွာလား
လူၾကီးဆိုရင္ ေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ ၉ဝ% ေပ်ာက္မယ္။ ၁ဝ% က နာတာရွည္အသဲေရာင္ျဖစ္မယ္။ ကေလးေတြမွာ ဆိုးတယ္။ ၄ဝ% ေပ်ာက္မယ္။ ၆ဝ% နာတာရွည္အသဲေရာင္ျဖစ္မယ္။ အသက္ ၁ ႏွစ္ဝန္းက်င္ကေလးေတြ ၁ဝ% သာ ေပ်ာက္မယ္။ ၉ဝ% နာတာရွည္အသဲေရာင္ျဖစ္မယ္။
ရက္တိုနဲ႔ နာတာရွည္ဆိုတာဘာလဲ
(ဘီ) ပိုးနဲ႔ထိေတြ႔မိျပီးေနာက္ ၆ လအတြင္းမွာျဖစ္တာက ရက္တို။ ဒိေနာက္ျပန္ျပီး သက္သာလာမယ္။ ၆ လေနာက္မွာ ေသြးစစ္လို႔ (HBsAg+) ျဖစ္ေနရင္ နာတာရွည္လို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္တယ္။ ျပန္မေပ်ာက္ေတာ့ပါ။
(ဘီ) ပိုးက သူမ်ားကိုမကူးေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ
အတူေနသူေတြေတြအားလံုး (ဇနီး၊ ခင္ပြန္းအပါအဝင္) Hepatitis B vaccine ကာကြယ္ေဆးထိုးပါ။ (၃) ခါထိုးရမယ္။ တသက္စာ ကာကြယ္ေပးမယ္။ ဒါ့အျပင္ စူးရွႏိုင္တာေတြမွန္သမွ် မထိခိုက္ေအာင္ ဂရုစိုက္ပါ။ ျဖစ္တာနဲ႔ ပတ္တီးစီးျပီး ဖံုးအုပ္ထားပါ။ အဲလိုအရာေတြနဲ႔ မွ်ေဝမသံုးပါနဲ႔။ ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ရင္ခ်င္းအပ္တာနဲ႔ မကူးပါ။ ပိုးရွိသူက ခ်က္ေကြ်းတာ စားလို႔လဲ မကူးပါ။
ေနမေကာင္းတိုင္း (ဘီ) ပိုးရက္တိုျဖစ္ပါသလား
အမ်ားအားျဖင့္ (ဘီ) ပိုးဝင္တာကို မသိလိုက္ဘူး။ ေနမေကာင္းမျဖစ္ဘူး။ တခ်ိဳ႕မွာ ခံစားရမွာေတြကေတာ့ ဖ်ားမယ္၊ အားယုတ္မယ္၊ အဆစ္ေတြ အသားေတြနာမယ္၊ အစားပ်က္မယ္၊ တုပ္ေကြးနဲ႔တူတယ္။ ရွားရွားပါးပါးျဖစ္တာေတြကေတာ့ ပ်ိဳ႕အန္မယ္၊ အသားဝါျဖစ္မယ္။ ဝမ္းပ်က္မယ္။
ရက္တိုအဆင့္ျပီးသြားတာကို ဘယ္လိုသိမလဲ
ေသြးစစ္ရင္ (HBsAb+) ေတြ႔မယ္ Antibodies ခုခံအား (အင္တီေဘ္ဒီ) ေတြရွိေနျပီ။ ေနာက္ထပ္ (ဘီ) ပိုး လာမကူးေတာ့သလို သူမ်ားကိုလဲ မကူးေစဘူး။
နာတာရွည္ျဖစ္ျပီလို႔ ဘယ္လိုသိႏိုင္မလဲ
၆ လေက်ာ္အထိ ပိုးေတြ႔ေနရင္ နာတာရွည္။ ေဆးစစ္ရေတာ့မယ္။ အသဲကုဆရာဝန္နဲ႔ ၆ လ၊ ဒါမွမဟုတ္ ၁ ႏွစ္တခါ ျပေနရမယ္။ လူအမ်ားစုဟာ က်န္းမာျပီး လူေကာင္းလိုေနႏိုင္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ကေနေကာင္းေနေပမဲ့ သူမ်ားကို ကူးေစမွာကို သိထားျပီး ေရွာင္က်ဥ္စရာမွန္သမွ် ေရွာင္က်ဥ္ရမယ္။
ဘယ္စမ္းသပ္နည္းေတြနဲ႔ ေစာင့္ၾကည္ေနမွာလဲ
Hepatitis B blood panel, Liver function tests (ALT), Hepatitis B e-Antigen (HBeAg), Hepatitis B e-Antibody (HBeAb), Ultrasound and imaging နဲ႔ လိုအပ္သူေတြကို Liver biopsy ေတြလုပ္မယ္။ လိုအပ္လာရင္ ေဆးကုမယ္။
နာတာရွည္ျဖစ္တာ ေပ်ာက္သြားႏိုင္သလား
အခုထိေတာ့ ေပ်ာက္ေဆး မရွိေသးပါ။ ဒါေပမဲ့ နာတာရွည္သမားေတြမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြကို ေႏွးေစေအာင္ ေဆးေတြက လုပ္ေပးႏိုင္ျပီ။ ပိုးေတြ နည္းေလေလ အသဲကိုထိခိုက္မွာ နည္းေလေလျဖစ္တယ္။ ကံေကာင္းရင္ ဗိုင္းရပ္ေတြကို လံုးဝ ထိန္းႏိုင္တယ္။ ရွားေတာ့ရွားတယ္။ သုေတသနေတြအရ အလားအလာေကာင္းေတြရွိတယ္။
ဘယ္ေဆးေတြကို တရားဝင္အသိအမွတ္ျပဳထားပါသလဲ
- Interferon Alpha (Intron A) ထိုးေဆး။ ၁၉၉၁ ကတည္းကသံုးတယ္။ တပါတ္မွာ အၾကိမ္မ်ားစြာ၊ ၆ လ၊ ၁ ႏွစ္ၾကာထိုးတယ္။ ဒိထက္ပိုခ်င္လဲပိုမယ္။ flu-like symptoms, depression, and headaches ေတြ ခံစားရႏိုင္တယ္။
- Pegylated Interferon (Pegasys) ထိုးေဆး။ ၂ဝဝ၅ မွာ စသံုးတယ္။ တပါတ္ ၁ ခါထိုးတယ္။ ၆ လ၊ ၁ ႏွစ္ ၾကာ ထိုးတယ္။ flu-like symptoms and depression ေတြ ခံစားရႏိုင္တယ္။
- Lamivudine (Epivir-HBV, Zeffix, or Heptodin) ေသာက္ေဆး။ ၁၉၉၈ ကစသံုးတယ္။ တေန႔ ၁ လံုး။ ၁ ႏွစ္ၾကာ ေသာက္ရမယ္။
- Adefovir Dipivoxil (Hepsera) ေသာက္ေဆး။ ၂ဝဝ၂ ကစသံုးတယ္။ တေန႔ ၁ လံုး။ ၁ ႏွစ္ၾကာေသာက္ရမယ္။ Entecavir (Baraclude) ေသာက္ေဆး။ ၂ဝဝ၅ ကစသံုးတယ္။ တေန႔ ၁ လံုး။ ၁ ႏွစ္ၾကာေသာက္ရမယ္။
- Telbivudine (Tyzeka, Sebivo) ေသာက္ေဆး။ ၂ဝဝ၈ ကစသံုးတယ္။ တေန႔ ၁ လံုး။ ၁ ႏွစ္ၾကာေသာက္ရမယ္။
(ဘီ) ပိုးေတြ႔တိုင္း ေဆးေသာက္ရမွာလား။ မဟုတ္ပါ။ နာတာရွည္သမားေတြက ဘာေတြကိုေရွာင္ရမလဲ။ အရက္လံုးဝမေသာက္ပါနဲ႔။ ေဆးလိပ္ျဖတ္ပါ။ ေဆးေသာက္စရာမွန္သမွ် ဟာဗယ္ေဆးေတြအပါအဝင္ ဆရာဝန္ကို ျပျပီးမွသာ ေသာက္ပါ။ အစားအေသာက္ လံုေလာက္မွ်တေအာင္စားေသာက္ပါ။ ေသြးလွဴလို႔မရပါ။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနလို႔ (ဘီ) ပိုးစစ္ရမလား။ ကိုယ္ေဆာင္မွန္သမွ် စစ္ပါ။ ေမြးလာမဲ့ကေလးကို ကူးဘို႔ အခြင့္အလမ္း ၉၅% ရွိတယ္။ ကေလးကို ေမြးေမြးခ်င္း (၁) Hepatitis B vaccine ကာကြယ္ေဆး နဲ႔ (၂) Hepatitis B Immune Globulin (HBIG) ကာကြယ္ေဆးတမ်ိဳးပါ ထိုးရမယ္။ ကေလးကို ႏို႔တိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ အက်ိဳးနဲ႔ အျပစ္မွာ အက်ိဳးကပိုသာတယ္။
ဖခင္မွာ ဘီပိုးရွိေနေပမဲ့ အထက္ကနည္းေတြကိုလိုက္နာရင္ ဇနီးကိုမကူးေစပါ။ ကေလးယူရင္လဲ ကေလးကို ေမြးကတည္းက (ဘီ) ကာကြယ္ေဆး မပ်က္မကြက္ထိုးျပီး အထက္ကနည္းေတြအတိုင္း လိုက္နာပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
No comments:
Post a Comment